van spraakklanken komt voor, wanneer de afsluiting tussen mond- en neusholte niet meer volledig is, doordat de huig bij de mondklanken niet vast tegen de keelwand wordt aangedrukt. Een klinker wordt vaak genasaleerd wanneer hij in een nasale omgeving staat, bijv. de a van man, de o van mond enz. worden meestal onbewust nasaal uitgesproken.
Deze neiging is veel sterker in het Engels (vooral in Amerika), waar in woorden als gentleman, won’t de klinkers zeer nasaal getint zijn.Is de afsluiting van de neusholte gewoonlijk onvoldoende bij een persoon, dan noemt men dit „door de neus spreken”. Dit kan een functioneel gebrek zijn, dat door oefening kan verwijderd worden, of aan een organische stoornis te wijten, bijv. aan verlamming van de spieren van de huig of aan een gespleten verhemelte.
Echte nasale klinkers komen in het algemeen beschaafd Nederlands niet voor; vooral bekend zijn de vier neusklinkers van het Frans, die gehoord worden in de woorden un bon vin blanc: hier worden respectievelijk de eu van beurre, de o van fort, de e van père en de a van pas met mond en neusorganen gevormd.
Nasale medeklinkers komen in het Nederlands voor ten getale van vier:
i. De m is de nasale lipmedeklinker, gevormd als de b, met aaneengesloten lippen, maar met afhangende huig. Hij kan stemhebbend zijn, als in man, nemen, raam, of stemloos (na stemloze medeklinkers), als in smart, werkman.
2. De n is de nasale tandmedeklinker, gearticuleerd als de d, maar met afhangende huig; hij is stemhebbend (nood, dun), of stemloos (snijden, druipnat) in dezelfde gevallen als de m.
3. De h is de palatale nasaal, gevormd door articulatie van het tongblad tegen het harde gehemelte: dit is een gemouilleerde n. In het Nederlands komt deze n vaak voor in woorden als plunje, Spanje-, soms wordt echter n +j uitgesproken.
4. De ng is de velare nasaal; hij wordt gevormd door articulatie van de achtertong tegen het zachte gehemelte evenals bij k, maar de huig hangt af en de lucht ontwijkt door de neus. Voorbeelden zijn: Nederl. zong en bang.
PROF. DR L. GROOTAERS.
