(K.P.M.), gevestigd te Amsterdam, met een directie in Nederland en een in Indonesië, werd opgericht in 1888 met een kapitaal van ƒ 6 millioen ter uitoefening van de scheepvaart in het algemeen en de bediening van de paketvaart in de Indische Archipel in het bijzonder. De K.P.
M. heeft sedert 1891, onder de in 1888 gesloten overeenkomst met het Gouvernement, het uitsluitend recht op vervoer van gouvernementspassagiers en goederen op de door haar onderhouden trajecten tegen een overeengekomen tarief. Zij strekte haar activiteit uit tot buiten de Archipel; in 1908 tot Singapore en Australië, in 1920 tot de Straits en China, de Deli-Rangoon-lijn en de Java-Siam-lijn; in 1927 de Saigon-Molukken-lijn, in 1929 de Saigon-Java-Noumea-lijn; in 1931 de Java-Zuid-Afrika-lijn, in 1939 de South Atlantic-lijn. Het lijnennet bedroeg in 1949 130 000 zeemijlen. De vloot bestond in 1949 uit 107 schepen (te zamen 175 180 B.R.T.). in 1947 werd mededeling gedaan van de vorming van een belangengemeenschap met de Java-China-Japanlijn t.a.v. de zgn. buitenlandse lijnen, ten einde het opdringen van ernstige concurrentie te weren. Bij deze overeenkomst werden 9 schepen der K. P.M. ingebracht in de Java-China-Paketvaart N. V. voor ƒ 10,5 millioen aandelen in deze N.V. die de gezamenlijke buitenlandse lijnen exploiteert.De regeringsovereenkomst waaronder de K.P.M. in de Archipel werkt is sinds 1888 regelmatig verlengd tot 1945; de overeenkomst werd toen gehandhaafd met inachtneming van de strekking van het afgelopen contract. De Republiek Indonesië heeft deze verhouding gecontinueerd. Dit verplicht de K.P.M. jaarlijks op de lijnen in de Archipel minstens 1,5 millioen zeemijlen te bevaren. Het Gouvernement (de Republiek) heeft het recht te allen tijde een of meer schepen der K.P.M. in huur te nemen. Het geautoriseerde kapitaal bedroeg uit. 1949 ƒ 75 millioen, waarvan geplaatst ƒ 36 millioen.
MR J VAN GALEN.
