Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 28-12-2022

Karel CAPEK

betekenis & definitie

Tsjechisch letterkundige en toneelschrijver (Malé Svatonovice 9 Jan. 1890 - Praag 25 Dec. 1938), schreef zijn eerste proza te zamen met zijn broeder Josef. Hij was wellicht de grootste Tsjechische belletrist en de eerste die terecht buitenlandse vermaardheid genoot.

Zijn wereldnaam werd gevestigd door het toneelstuk R. U. R. (1920), het spel van de „robot” (welk woord aan dit toneelstuk ontleend is), de mechanische mens, de door de techniek geconstrueerde homunculus. Voorts o.a. de romans Tovarna na absolutno (1923, Eng. vert.

London 1927) en Krakatit (1924, London 1925). In het Nederlands is vertaald Zahradnikuv rok (Het jaar van de tuinman, Amsterdam 1931). Verder verschenen in Nederlandse dagbladen en tijdschriften vertalingen uit de bundels Povidky z jedné kapsy (Verhalen uit de ene zak) en Povidky z druhé kapsy (Verhalen uit de andere zak). Het zijn geschiedenissen van misdadigers en hun vervolgers.

Deze bundels zijn een warm pleidooi voor een herziening van de strafwet en het strafstelsel, maar daarbij boeiende en vaak humoristische lectuur. Verder verschenen de tragische roman uit het Subkarpathische boerenleven Hordubal (1933), Válka a mloky (1936, De oorlog tegen de salamanders), het beroemde toneelspel Bilá nemoc (1937, De witte ziekte), waarin op het gevaar der dictatuur werd gewezen, Matka (1938, De moeder), waarin de strijd tussen moederliefde en de plicht om het vaderland te verdedigen werd behandeld, en zijn laatste, door zijn vrouw na zijn dood voltooide, novelle Zivot a díloo skladatele Foltyna (1939, Leven en werken van de componist Foltyn). Van zijn reisherinneringen zijn zeer geliefd de Anglické listy (1920, Engelse brieven) en Obrázky z Holandska (1932, Nederlandse schetsen).

< >