Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 17-10-2024

Harry von ARNIM

betekenis & definitie

(Karl Kurt Eduard) graaf, Duits diplomaat (Moitzelsitz in Pommeren 3 Oct. 1824 - Nice 19 Mei 1881). Na een eervolle carrière in dienst van Pruisen en de Noordduitse Bond werd hij 9 Juni 1872 ambassadeur te Parijs.

Bismarck beschouwde hem nl. als een van de bekwaamste Duitse diplomaten. Maar een zekere neiging om op eigen gezag politiek te voeren maakte hem ongeschikt om onder Bismarck te dienen. Weldra kwam het tot een botsing; von Arnim gaf nl. in overweging, om de monarchistische elementen in Frankrijk te steunen, terwijl Bismarck zich daartegen beslist verzette, omdat het z.i. niet in het belang van het Duitse rijk was, „Frankrijk door herstel van een geordende monarchie machtig en een gewenst bondgenoot voor Duitslands vijanden te maken.” Bismarck beschuldigde hem er van keizer Wilhelm I te beïnvloeden — ook door middel van keizerin Augusta en machtige hovelingen — door een beroep te doen op zijn conservatieve gevoelens. De rijkskanselier eiste onvoorwaardelijke onderwerping. De spanning tussen Bismarck en von Arnim werd algemeen bekend en onder zulke omstandigheden kon de gezant niet te Parijs blijven: 2 Apr. 1874 kreeg hij zijn ontslag. In hetzelfde jaar werd hij gevangengenomen en 9 Dec. 1874 „wegens verduistering van diplomatieke stukken” eerst tot drie maanden, op 24 Juni 1875 in hoger beroep, zelfs tot negen maanden gevangenisstraf veroordeeld.

Hij was middelerwijl naar het buitenland gevlucht en publiceerde een scherpe brochure tegen Bismarck’s politiek (Pro Nihilo, Zürich 1876). Bij de samenstelling daarvan had hij van zijn kennis van ambtelijke geheimen gebruik gemaakt. Hij werd deswege door het Staatsgerichtshof op 5 Oct. 1876 opnieuw veroordeeld, ditmaal tot vijf jaar tuchthuisstraf, wegens landverraad. Juist toen zijn zaak opnieuw voor het Reichsgericht, Duitslands hooggerechtshof, behandeld zou worden, stierf hij.In 1876 stelde Bismarck voor, in het strafwetboek een strafbepaling (§ 353 a) op te nemen tegen den ambtenaar van het Min. v. Buitenl. Zaken, die aan derden kennis gaf van officiële documenten of de gezant, die handelde in strijd met zijn instructies. Men sprak toen algemeen van de Arnim-paragraaf.

Lit.: G. Rosen, Die Stellungnahme der Politik Bismarcks zur Frage der Staatsform in Frankreich von 1871 bis 1890 (Detmold 1924).

< >