is een oordeel, dat voor waar of juist gehouden wordt, doch dat niet is, hetzij omdat het met de werkelijke stand van zaken niet overeenkomt (materiële dwaling), hetzij omdat het tegen de logische wetten indruist (formele dwaling), m.a.w. bij de dwaling wordt wat waar (zie waarheid) is en wat foutief is verwisseld. Hiervan bestaan talrijke oorzaken zoals onnauwkeurig waarnemen, overijld en verkeerd verwerken en generaliseren van het waarnemingsmateriaal, o.a. door emoties gedreven; een zwak redeneervermogen, waardoor denkfouten worden begaan; belemmerd-zijn door vooroordelen — Fr.
Bacon onderscheidt onder de naam idola een aantal soorten van vooroordelen — en zo meer. Volgens velen is dwalen typisch voor de mens (errare humanum est), hetgeen samenhangt met de essentiële beperktheid van zijn kennis. Door het menselijk geslacht worden echter vele dwalingen achterhaald. Vaak vinden bestanddelen van op zichzelf onjuist gebleken theorieën niettemin een plaats in een ruimer standpunt, dat hen synthetiseert. Men moet verder de dwaling te goeder trouw, waarbij men zichzelf of anderen onopzettelijk misleidt, onderscheiden van het opzettelijk veroorzaken van dwaling door een bedrieglijke wijze van voorstellen (zie ook sofisme). Enkele kennistheoretische standpunten, zoals het pragmatisme en het fictionalisme houden waarheid en dwaling theoretisch niet scherp uiteen.DR J. J. POORTMAN
