(Lat., begeleider of metgezel) duidt aan:
1. aanzienlijke jongemannen, die de stadhouder naar de provincie begeleidden en daar een gevolg van hem vormden, cohors amicorum of cohors praetoria genoemd; zij deden zelf daarbij ervaring op en stonden ook de stadhouder ter zijde.
2. Comes Augusti is een raadsman van de keizer, vooral in juridische, later ook wel in militaire aangelegenheden; ook zij vergezelden de keizer gewoonlijk buiten Italië.
3. Sinds Constantijn de Grote duidt comes een ambt aan, hetzij in de provincie, hetzij aan het hof, dat bepaalde werkzaamheden omvatte; zo had de comes commerciorum het toezicht op het grensverkeer, de comes domesticorum op de lijfwacht, de comes domorum op de domeinen, de comes rerum privatarum op het particulier vermogen van de keizer en op verschillende belastingen waaruit geschenken en kosten voor het leger werden betaald. De comités aan het hof vormden te zamen de kroonraad. Daarnaast waren er comités provinciarum, die toezicht hielden op de ambtenaren in de provincie. Langzamerhand werd het woord tot een titel, die dikwijls werd verleend, omdat hij vrijstelling van belasting meebracht. In de middeleeuwen is comes de Latijnse benaming voor de eretitel „graaf” (Frans comte).
