(Lat. citatum, van citare: lett. oproepen, fig. iemand als getuige aanvoeren, zich op iemand beroepen), aangehaalde plaats, aanhaling. In wetenschappelijke werken moet het citeren letterlijk geschieden, onder vermelding van de nauwkeurige plaats, waar de aangehaalde zin of passus te vinden is (naam van auteur, titel van werk, druk, jaar, plaats van uitgave en bladzijde).
De citaten worden tussen aanhalingstekens gezet (,,.... ”). Slaat men woorden over, omdat deze in het verband, waarin men citeert, niet ter zake doen of cursiveert men woorden, die oorspronkelijk niet gecursiveerd zijn, dan moet ook dit worden aangegeven (...., resp. ,Ik cursiveer, X.’). Dit alles is tegenwoordig een kwestie van wetenschappelijke moraal. Vroeger was het anders.
Toen beriep men zich wel, ten einde aan eigen uitspraken autoriteit te verlenen, op een bekende (klassieke) schrijver, zonder dat het zgn. citaat bij deze was te vinden. Ook citeerde men vaak onjuist of onvolledig en vermeldde slechts de naam van de auteur, niet de plaats (vele voorbeelden hiervan bij Montaigne, Essais). Neemt men van anderen, al dan niet met wijzigingen, passages over zonder bronvermelding, dan citeert men niet meer, maar pleegt men plagiaat.Ook in literaire werken wordt wel geciteerd. Vaak doet het citaat dienst als motto. Een precieze verwijzing is hier niet vereist en zou meestal storend werken. Soms is het opzettelijk onvolledig gelaten en dan heeft het een stilistische functie (toespeling).
Een enkele maal neemt een dichter wel regels of zelfs een hele strofe van een ander op. Zo zijn er voorbeelden van Latijnse verzen in Nederlandse gedichten.
Het meest geciteerd worden zinnen en verzen, waarin een of andere levenswijsheid bondig is geformuleerd. Dergelijke „spreuken van wijsheid” worden wel uit de werken van een auteur bijeengezameld en uitgegeven. Ook bestaan er „citatenboeken”, samengesteld uit bekende uitspraken van verscheidene dichters en schrijvers. Vaak worden citaten tot spreekwoorden, waarvan hij die ze gebruikt de herkomst niet meer weet.
DR C. F. P. STUTTERHEIM.
