is de naam van een Portugese en van een pauselijke ridderorde.
De Portugese Christusorde omvatte aanvankelijk alleen geestelijke personen en werd als strijdorganisatie tegen de Moren door koning Dionysius van Portugal in 1318, uit de opgeheven orde der Tempelridders opgericht en onder deze nieuwe naam door paus Johannes XXII op 13 Mrt 1319 goedgekeurd. Zij werd bedeeld met goederen voortkomend deels uit de orde der Tempelridders, deels uit de Kroondomeinen van Castro Marino. De statuten beantwoordden aan de regel van de orde der Cisterciënsers. De wereldlijke jurisdictie behoorde toe aan de grootmeester, de kerkelijke aan de grootprior.
De macht der Orde werd zeer groot en werd door Callixtus III in 1456 uitgebreid tot de Portugese koloniën van Afrika en Zuid-Azië. In 1551 werd de waardigheid van grootmeester door paus Julius III voor altijd met de kroon verbonden. Sedert 1789 is zij in 3 klassen, grootkruisen, commandeurs en ridders, verdeeld. Het ordeteken is een lang, rood kruis met een wit kruis in het midden; het wordt door de grootkruisen aan een drievoudige gouden keten, door de commandeurs aan een rood lint om de hals, en door de ridders in het knoopsgat gedragen.
Hierbij komt voor de hoogste klassen nog een ster op de linkerborst.
Kort na 1319 werd ook een Italiaanse Christusorde (Milizia di Gesù Cristo) gesticht. Aan deze herinnert de in 1847 voor burgerlijke en militaire verdiensten opgerichte pauselijke Christusorde; deze werd door Pius X op 7 Febr. 1905 bekrachtigd. Zij wordt slechts bij uitzondering als hoge onderscheiding (14 maal sedert 1878) verleend en telt één enkele klasse, die der ridders. Haar kenmerken zijn: aan een keten een rood Latijns kruis, dat een wit kruis omsluit en daarbij de zilveren ordester op de linkerborst te dragen.
PROF. DR MAG. W. ONCLIN.
