zijn ziekten die rechtstreeks veroorzaakt worden door de schadelijkheden, verbonden aan een beroep; dergelijke schadelijke invloeden kunnen inwerken op het gehele gestel of op enkele organen. Zo kan een mijnwerker door gemis aan daglicht en zon bleekzucht vertonen, maar door besmet drinkwater of grondwater mijnwormziekte* krijgen, door inademing van stof: een bepaalde longafwijking, door slechte verlichting en bovenmatige inspanning bij het zien: nystagmus*.
Bekende voorbeelden van beroepsziekten zijn: de steenhouwerslong (z pneumoconiosen); het longemphyseem (z emphyseem) bij glasblazers en musici die blaasinstrumenten bespelen; stoornis in bloedsomloop en spijsvertering bij zittend werk (kleermakers, ambtenaren, naaisters) waardoor constipatie en aambeien ontstaan.Talrijk zijn de schadelijke gevolgen van werken met vergiften en scheikundige stoffen: arsenicum, phosphor, kwik, lood, aniline enz. Afwijkingen aan gewricht- en beenstelsel komen voor door overmatige inspanning of oververmoeidheid: platvoeten bij kellners, tramconducteurs; verstijving van de wervelkolom bij stratenmakers en tuinders; het bakkersbeen (X-been) heeft misschien een dubbele oorzaak: overmatige inspanning bij het in beweging brengen van de bakkerswagen en zwakte door het ongezonde werk (gedeeltelijk nachtwerk) in de bakkerij. Ten slotte heeft elk beroep kleine afwijkingen ten gevolge, die de naam van ziekte niet meer mogen voeren: een bakker ziet bleek, een koetsier rood of paars; de gang van een matroos verschilt van de gang van een kleermaker; de deskundige opmerker ziet het verschil in de hand van een schoenmaker, schilder, grondwerker, tuinman, stucadoor, fotograaf.
Het is de taak van de bedrijfshygiëne, alle schadelijkheden te onderzoeken, en van de overheid, om voorschriften vast te stellen, die de gezondheid van de werknemer beschermen.
Ook het zenuwstelsel kan schade ondervinden door het beroep; dit geeft dan aanleiding tot het ontstaan van neurosen; typische voorbeelden zijn: schrijfkramp, spierkramp bij pianospelers en tamboers; van meer algemene aard zijn neurosen zoals voorkomen bij agentendiehetverkeer moeten regelen op drukke kruispunten, bedrijfsleiders in fabrieken met lopende band en dergelijken.
DR j. w. LOOS
Lit.: L. Heyermans, Handl. tot de kennis der beroepsziekten, 2de dr. (Rotterdam 1926); R. T. Johnstone, Occupational diseases (1942); J. B. Reed en A.
K. Harcourt, The essentials of occupational diseases (Springfield, 111., 1941).
