Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 05-01-2022

Barisan-gebergte

betekenis & definitie

of Boekit Barisan is de naam, waarmede door de Europeanen het gehele bergstelsel wordt aangeduid, dat het eiland Sumatra volgens de lengte-as van het N.W. naar het Z.O. doorsnijdt en dit verdeelt in een smaller westelijk en een veel breder oostelijk deel. Vermoedelijk is de naam Boekit Barisan afkomstig van inlandse zeevaarders, Maleiers van andere eilanden; dit is te waarschijnlijker, daar het gebergte zich, uit zee van de westkust gezien, voordoet als een enkele, in één gelid (baris) liggende keten.

De Boekit Barisan is in hoofdzaak een tertiair plooiingsgebergte, dat door dwarsruggen verbonden is met de verder westelijk uit de Indische Oceaan in de daar liggende eilandenrij opduikende anticlinalenkam. Naar de oostzijde, vooral in het noordelijk gedeelte, gaan verschillende uitlopers van het gebergte en is de overgang naar de laagvlakte meer geleidelijk. Langs de westkust laat de Barisan slechts kleine vlakten over. Tussen de verschillende ketens liggen lengtedalen of hoogvlakten, zoals die van de Bataklanden met het Toba-meer en die van Agam.

De meeste in de hooglanden gelegen meren, zoals die van Toba en van Singkarah, zijn door breuk van de bodem ontstaan. In en boven de Barisan verheffen zich vele vulkanen: de Dempo (3159 m) in het Z., de Goenoeng Kerintji (3800 m) en de Merapi (2891 m) in het midden. De woeste, weinig bewoonde en zwaar begroeide Barisan belemmert in sterke mate het verkeer tussen de oost- en de westkust. Enkele passen voeren over het gebergte, o.a. die met de weg van Benkoelen naar Palembang, over een andere gaat de weg van Padang naar Solok, door de „Kloof” die van Padang over Padangpandjang naar de Padangse Bovenlanden. Door de „Kloof” gaat bovendien de spoorweg van de Emmahaven naar Padangpandjang, waar hij zich splitst in een tak naar Moeara en een naar Pajakoemboeh. Goede autowegen overschrijden het gebergte tussen Sigli en Meulaboh, tussen Medan en Sibolga, tussen Pakanbaroe en Padang, tussen het Djambigebied en Padang, tussen Djambi en Indrapoera, tussen Tebingtinggi en Benkoelen, tussen Lahat en Mana, tussen Batoeradja en Kroë enz. Ook de lange lengtedalen worden door wegen gevolgd; bekend is de verbinding van Padang over Fort de Koek, Hoetanopan, Padangsidimpoean, Sibolga, Balige (aan het Toba-meer) en Pematangsiantar naar Medan.

Geologisch is de Boekit Barisan ten dele een zeer oud gebergte, bestaande uit graniet en leikalk, dat echter in de tertiaire tijd opnieuw door orogenetische bewegingen omhoog is gebracht. De oude gesteenten zijn dikwijls bedekt door eruptieve gesteenten; in het Z. zelfs dusdanig, dat het eerstgenoemde niet meer aan de dag komt.

Het gebergte levert enig goud en zilver (Padangse Bovenlanden en Benkoelen), voorts steenkolen bij Sawahloento (S.W.K.) en ten Z. van Moearaenim (Palembang), benevens, langs de oostflanken, aardolie. DR G. KUPERUS

< >