(1) Heilige, paus, is naar alle waarschijnlijkheid dezelfde als paus Cletus. De H.
Irenaeus zegt, dat de Apostelen het bestuur van de Kerk van Rome overlieten aan Linus; na hem kwam Anacletus en de derde bisschop was Clemens. Eusebius geeft dezelfde lijst, ze moet wel de oorspronkelijke zijn. Vermits Cletus enkel een verkorting is van Anacletus, is het begrijpelijk, dat een kopiist, die eerst de kortere naam geschreven had, er ook de langere heeft bij gevoegd en dat men beide heeft laten staan.De H. Anacletus (Cletus) moet paus geweest zijn tussen de jaren 79-90, meer weten wij niet. Waarschijnlijk is hij onder keizer Domitianus (81-94) de marteldood gestorven. De hem toegeschreven brieven zijn pseudo-isidorische vervalsingen. Feest onder de ene of de andere naam: 13 Juli, 26 April.
Lit.: Liber Pontificalis, ed. Duchesne, I (Paris 1886); L. Duchesne, Histoire de l’église ancienne, I; E.Caspar, Die alt. röm. Bischofsliste, in: Schriften der Königsb. Gelehrt. Gesellsch., Geisteswiss.
KI. II, Lief. 4 (Berlin 1926).
(2) paus, eigenlijk Pietro Pierleone, uit een Joodse familie stammend, was eerst monnik, toen kardinaal, vervolgens pauselijk legaat in Frankrijk en Engeland, en werd na de dood van Honorius II (1130) op 14 Febr. 1130 door een partij der kardinalen tot paus verheven tegenover Innocentius II, die reeds vroeger door een commissie van kardinaal-bisschoppen verkozen was. Hij werd nog hetzelfde jaar afgekeurd door het Concilie van Etampes, doch bleef zich met geweld handhaven, ondersteund door de Romeinen, de Milanezen en vooral door Roger van Sicilië, aan wien hij de koningstitel verleende, dwong Innocentius naar Frankrijk te vluchten en hield zich staande aan de overzijde van de Tiber, zelfs nadat keizer Lotharius II den verdreven paus had teruggebracht in het Vaticaan. Toen het keizerlijk leger, uit vrees voor besmettelijke ziekten, naar Opper-Italië was teruggetrokken, moest Innocentius andermaal Rome vaarwel zeggen. Anacletus nam weder bezit van het Lateraan en bleef er gevestigd tot aan zijn dood (25 Jan. 1138), waarmee het schisma eindigde. Lupus heeft 38 brieven van dezen paus in druk uitgegeven (1622).
Lit.: A. Fliche, Du premier Concile du Latran à l’avènement d’Innocent III (1123-1198) (Hist. de l’Eglise, Fliche et Martin, IX) p. 50-70 (Paris 1944); P. Fedele, Le famiglie di Anacleto II e di Gelasio II, in: Archivio della R. Society romana di storia patria, XXVII (1904).
