Dit woord heeft de beteekenis van vaststelling, aanhouding, vasthouding, inbeslagneming.
In regten en ook daarbuiten wordt het in verschillenden zin gebruikt, altijd evenwel tot aanduiding van de zooeven genoemde begrippen.
Een bepaald technische term is het niet. Men onderscheidt gewoonlijk arrest van personen en van goederen. Arrest op goederen, meestal, ook in de Nederlandsche wetten, beslag genoemd, kan uit verschillenden hoofde gelegd worden, zooals uit de verklaring der volgende termen zal blijken.
Executoriaal arrest kan door den schuldeischer gelegd worden op het onroerend of roerend goed, op grondrenten of schepen van den schuldenaar uit kracht van een titel, in executorialen vorm uitgegeven, dat is: van een vonnis, of van eene authentieke acte, beide als grosse, afgegeven, waarin aan ’t hoofd staan uitgedrukt de woorden “In naam des Konings.” De schuldeischer moet het beslag doen voorafgaan door een bevel van betaling; wordt hieraan niet voldaan, dan worden de goederen in beslag genomen en een bewaarder er over aangesteld, waardoor zij aan de beschikking en het beheer van den onwilligen schuldenaar zijn onttrokken. Bij het procesverbaal van inbeslagneming worden de dag en het uur bepaald, waarop tot den verkoop der gearresteerde goederen zal worden overgegaan, opdat uit de opbrengst daarvan de verschuldigde som met de gemaakte geregtskosten kan worden verhaald. De wet stelt voor de verschillende arresten op de vermelde goederen onderscheidene termijnen en formaliteiten vast, ten einde te verhoeden, dat de ongelukkige schuldenaren door vervolgzieke, onmeêdoogende schuldeischers worden verrast en plotseling van hunne bezittingen beroofd, zonder dat hun de gelegenheid openstaat om door inspanning of welligt door hulp van derden alsnog aan hunne geldelijke verpligtingen te voldoen.
Conservatoir arrest is eene inbeslagneming van goederen, aan een schuldenaar toebehoorende, gedaan door een schuldeischer met verlof van den regter, niet uit kracht van een executorialen titel om zoodoende tot executie van een vonnis of van eene authentieke acte te komen, maar tot bewaring en behoud van de regten en aanspraken, die hij tegen zijn schuldenaar heeft, in de gevallen, waarin gegronde vrees bestaat, dat deze zijne bezittingen, alvorens het aan de executie toekwam, aan de vervolging van zijn crediteur zou weten te onttrekken. Dit beslag kan om verschillende redenen gelegd worden, maar moet altijd binnen korte termijnen ter kennisse van den regter gebragt worden, die het met zijne goedkeuring moet bekrachtigen.
De wet laat dit beslag toe op de goederen van schuldenaren, die wisselbrieven en ander handelspapier hebben afgegeven, die wegens nonbetaling geprotesteerd worden (zie Protest); alsmede om de voldoening van schuldvorderingen te erlangen, die voortspruiten uit andere daden van koophandel, mits in dit geval de deugdelijkheid der vordering in ’t algemeen blijke en er gegronde vrees bestaat voor de verduistering der goederen. Is de schuld geene handelsschuld, dan moet de schuldeischer, om verlof tot conservatoir arrest te krijgen, én summierlijk de deugdelijkheid der vordering bewijzen én tevens aantoonen, dat de schuldenaar heeft aangevangen met het wegmaken van zijne roerende goederen.
Men kan verlof bekomen tot het leggen van dergelijk arrest op goederen, toebehoorende aan hen, die geene bekende woonplaats binnen het Rijk hebben, zelfs zonder dat men schriftelijk bewijs in handen heeft en zonder voorafgaand bevel tot betaling: de eisch tot van waardeverklaring van het beslag moet binnen een korten termijn volgen, bij gebreke waarvan het arrest van regtswege is vervallen. Nog komt zoodanig arrest, gewoonlijk hier pandbeslag genoemd, te pas, voor verschenen huurpenningen, en wél op de goederen van den huurder, die door de wet aan den verhuurder bij voorregt verbonden zijn verklaard.
Revindicatoir arrest, waardoor de eigenaar van een roerend goed, die regt heeft om het op te vorderen, tot revindicatie of reclame, dit goed onder elken bezitter in beslag kan nemen. Voorafgaand verlof en latere bekrachtiging van den regter zijn ook hier noodig.
Arrest onder derden kan zoowel conservatoir als executoriaal zijn. Het eerste kan door den schuldeischer uit kracht van bescheiden, waaruit het bestaan der schuld blijkt, zonder verlof, en, bij gebreke van bescheiden, met verlof des regters, gelegd worden op gelden en goederen, aan zijn debiteur verschuldigd of toebehoorende, onder handen van hem, die deze gelden of goederen bezit. Het tweede ontleent zijne kracht aan een executorialen titel in handen van den crediteur en heeft dezelfde strekking als het eerstgenoemde, namelijk om te beletten, dat de goederen des schuldenaars eenvoudig door overgifte aan derden aan de executie onttrokken worden, of om te zorgen, dat de hem toekomde inschulden ook kunnen dienen tot voldoening der ten zijnen laste bestaande vorderingen.
Het conservatoir arrest onder derden behoeft ’s regters van waarde verklaring: in beide gevallen wordt de derde gearresteerde voor den regter gedagvaard om verklaring af te leggen van ’t geen hij van den schuldenaar onder zich heeft of wat hij aan hem verschuldigd is, en ten einde veroordeeld te worden, om dat, wat blijken zal aan den gearresteerde toe te komen, af te geven of ter executie over te geven ten behoeve van den arrestant, opdat deze daaraan zijne vordering kunne verhalen. De afgifte of betaling gedurende ’t beslag is nietig. Weigert de derde beslagene om verklaring te doen, dan wordt hij persoonlijk veroordeeld tot voldoening van het bedrag der vordering, waarvoor het beslag is geldig verklaard.
In den zin van vaststelling of vastgestelde zaak komt arrest voor ter aanduiding van een besluit van eene autoriteit of van eene uitspraak van een regter, waartegen men niet kan opkomen.
Zoo heet in het Hollandsch regt een vonnis van het Provinciaal Geregtshof of van den Hoogen Raad, zoowel in burgerlijke als in strafzaken, in het hoogste ressort gewezen, een arrest, omdat het gewone middel om er tegen op te komen, het appél, (zie aldaar) er niet voor open staat. Uitspraken van kantonregters en arrondissementsregtbanken heeten altijd vonnissen, om ’t even of zij in ’t eerste dan wel in het laatste en hoogste ressort gegeven zijn.
In het oud-Hollandsch en oud-Fransch regt wordt arrest in dezen zin dikwijls gebruikt ter aanduiding van onderscheidene uitspraken en beslissingen van de administratieve of regterlijke magt.
Niet minder vaak vindt men arrest voor aanhouding of vasthouding van personen als verdachten, beklaagden, beschuldigden, getuigen en veroordeelden. De wet noemt de gevallen op, waarin dergelijk arrest veroorloofd is; het doel er van is óf het onschadelijk maken van een voor de maatschappij zeer gevaarlijk persoon, óf het beletten van de ontvlugting van hem, die teregt moet staan (verdachten, beklaagden, beschuldigden), óf het dwingen tot eene daad, als het afleggen van getuigenis, en eindelijk het doen ondergaan van eene opgelegde straf. In denzelfden zin spreekt men van arrest en het geven van arrest bij militaire en andere autoriteiten.
Huizen van arrest of bewaring zijn gevangenissen voor veroordeelden tot ligtere straffen en bewaring van hen, die als verdacht van misdrijf nog teregt moeten staan.
Arrest in zeezaken beteekent het nemen van een maatregel door het hoofd van den Staat, waardoor schepen van sommige vreemde natiën, die zich in ’s lands havens bevinden, verhinderd worden te vertrekken. Het onderscheidt zich van embargo, dat alle schepen of goederen omvat, en van aanhouding, omdat hiervan meestal confiscatie het gevolg is.
