zee tussen Nederland, de BRD, Denemarken, het Skagerrak, Zweden, Noordwegen, de 62e breedtegraad, de Orkneys en Shetland Eilanden, Schotland, Engeland, het Nauw van Calais, NoordFrankrijk en België; oppervlakte 572000 km2.
De Noordzee is gelegen boven het continentaal plat en is relatief ondiep. Deze omstandigheid, en de nabijheid van het vasteland bepalen in sterke mate de kenmerken van deze zee. Er is een grote natuurlijke rijkdom aan flora en fauna, niet alleen in soorten, maar ook in aantallen. De Noordzee kan als een van de rijkste zeegebieden van de aarde worden beschouwd.
De leefomstandigheden in de Noordzee zijn gunstig voor het natuurlijke leven aldaar, m.n. waar het de aanvoer van voedingsstoffen betreft. Een bijzondere rol spelen daarbij ondiepe kustzeeën en estuaria, zoals de Waddenzee en de Oosterschelde. Zij zijn de kraamkamer voor vele diersoorten van de Noordzee.
De invloed van de mens op de Noordzee wordt steeds groter. Vooral de in de Noordzee uitmondende rivieren, m.n. Rijn, Weser en Elbe, voeren grote hoeveelheden afval aan, zowel organisch, huishoudelijk afval, als chemisch, industrieel afval. De rivieren zijn echter niet de enige aanvoerwegen van afval. Ook via de atmosfeer komen grote hoeveelheden afval in de Noordzee terecht. Daarnaast wordt ook rechtstreeks op de Noordzee gedumpt via pijpleidingen en vanaf schepen.
Deze voortgaande vervuiling van de Noordzee is niet zonder gevolgen gebleven: de zeehond is in het Ned. deel van de Waddenzee sterk in aantal teruggelopen. In de monding van de Elbe en op plaatsen in de Duitse Bocht worden vaker vissen met vergroeiingen gevangen; volgens onderzoek zou er verband kunnen bestaan met plaatselijke dumping van chemisch afval (afvalzuren van de titaandioxidefabricage, met daarin o.a. zware metalen).
Rampen met olietankers zijn nog niet de belangrijkste bron van olievervuiling van de Noordzee geweest. Bij de ongelukken die zich hebben voorgedaan op de Noordzee (zoals de spuiter op het booreiland Bravo in 1977, waarbij 30000 t olie in de Noordzee terechtkwam) waren, door gelukkige factoren, de gevolgen voor het natuurlijk milieu relatief gering. De belangrijkste bronnen van olievervuiling zijn de rivieren, en de schepen die illegaal overtollige olie in de Noordzee laten lopen. In jan. 1981 werden tienduizenden vogels langs de kusten van Nederland, Zweden en Noorwegen het slachtoffer van een dergelijke illegale lozing van een tanker.
De visserij grijpt rechtstreeks in in het natuurlijk ecosysteem. Vooral na de Tweede Wereldoorlog hebben de ontwikkelingen in de visserij tot een forse aantasting van de visstand geleid. Een groot aantal vissoorten werd overbevist en liep daardoor sterk terug. De haring is hiervan een bekend voorbeeld, maar ook andere vissoorten (o.a. tong, ansjovis) hebben zwaar te lijden gehad. Overigens heeft de haringstand zich na een vangstverbod van enkele jaren snel hersteld. Door zand- en grindwinning werden paaiplaatsen van een aantal vissoorten vernietigd, m.n. van een aantal haringsoorten die in grindbanken hun paaiplaatsen hebben.
Inpoldering en afdamming van zeearmen leiden ertoe dat kraamkamers en foeragegebieden van tal van levensvormen in de Noordzee verdwijnen. Nieuwe bedreigende ontwikkelingen zijn mogelijk nog in het verschiet; b.v. de bouw van kunstmatige eilanden voor industriële doeleinden of voor kerncentrales, de verdere intensivering van de winning van olie en gas vlak bij de kusten.
De Noordzee is een internationaal gebied. Regulering van het gebruik ervan is, mede door de tradities in het zeerecht, een moeilijke zaak. Veel is geregeld in afzonderlijke verdragen; ten aanzien van vervuiling in o.a. de Verdragen van Oslo, Parijs en Londen; ten aanzien van de winning van grondstoffen zoals olie en gas in het Verdrag inzake het Continentale Plat.
Veel van deze verdragen hebben een verschillende werkingssfeer; voor de Noordzee zijn er in totaal 24 verschillende werkingsgebieden voor verschillende verdragen. Deze versplintering van het beheer maakt de bescherming van het Noordzeemilieu niet gemakkelijker.
