Niemand is in staat langer dan een paar minuten zonder zuurstof te leven. Ieder mens heeft natuurlijk water en voedsel nodig om in leven te blijven.
Maar gebrek aan eten en drinken kunnen we langer doorstaan dan gebrek aan zuurstof. Alle zuurstof, die we nodig hebben, halen we uit de lucht die we inademen. Zuurstof is namelijk een van de gassen, waaruit de lucht rondom ons heen is samengesteld. Ruim een vijfde deel van die lucht bestaat uit zuivere zuurstof.Evenals alle andere gassen in de lucht is ook zuurstof onzichtbaar.
Hoewel zuurstof dus een gas is, maakt de stof deel uit van talrijke materialen, die allesbehalve gasvormig zijn. Zuurstof is namelijk één van de bijna 100 elementen, waaruit alles op aarde is opgebouwd. Zo zit er bijvoorbeeld zuurstof in doodgewone, dagelijkse stoffen als boter, suiker, water, katoen, kauwgum, kalk en zand. De lijst van zuurstofbevattende stoffen zou op deze manier meterslang kunnen worden gemaakt. Ook het menselijk lichaam en de lichamen van planten en dieren zijn voor een deel opgebouwd uit zuurstof.
Evenals de mens hebben ook alle dieren zuurstof nodig om in leven te blijven. Mensen en dieren tezamen gebruiken elke dag natuurlijke grote hoeveelheden zuurstof uit de lucht. Een groot zuurstofgebruiker is ook het vuur, dat zonder dit gas niet zou kunnen ontstaan. Ook alle vuren ter wereld gebruiken dagelijks van de wereldzuurstofvoorraad. Of we dan nooit door die voorraad heenraken?
Neen, want die wordt elke dag aangevuld. Voor die aanvulling zorgen de groene planten. Als die overdag bezig zijn met de vervaardiging van hun voedsel, houden ze grote hoeveelheden zuurstof over, die ze afstaan aan de lucht.
Zoals alle levende wezens verbruiken de planten ook zuurstof, maar de hoeveelheid, die ze overdag onder invloed van het zonlicht produceren, is veel groter dan de hoeveelheid, die ze in een etmaal gebruiken. Tussen de hoeveelheid zuurstof, die de planten produceren en de hoeveelheid, die door de levende wereld en op andere wijzen gebruikt wordt, blijkt een evenwicht te bestaan, zodat de voorraad zuurstof in de dampkring ongeveer gelijk blijft.
Hoog boven het aardoppervlak is de lucht veel ijler dan beneden. Dat heeft tot gevolg, dat de mens op die hoogten niet genoeg zuurstof kan verzamelen om in leven te blijven. Piloten en alpinisten, die zeer hoge bergen moeten beklimmen, moeten dan ook hun eigen zuurstofvoorraad meenemen en kunnen alleen in leven blijven met behulp van een zuurstofmasker.
Sommige zieken hebben voor hun genezing extra-hoeveelheden zuurstof nodig. Tegenwoordig kunnen ze die krijgen, doordat de wetenschap erin is geslaagd zuivere zuurstof te onttrekken aan de lucht en aan stoffen, waarvan dit gas deel uitmaakt. Door zeer sterke afkoeling is het mogelijk zuurstof in vloeibare toestand te brengen.