Een van de meest voorkomende materialen op aarde is zand. De oevers van talrijke zeeën en meren bestaan uit zand; in de grote woestijnen van Azië, Afrika en Amerika kan men vele honderden kilometers reizen zonder iets anders te zien dan zand en ook in andere delen van de wereld bestaat het grootste gedeelte van de bovenste bodemlagen uit dit materiaal.
Vaak blaast de wind het losse zand bijeen tot zandheuvels, die we ‘duinen’ noemen. In Nederland hebben zulke duinen een heel bijzondere functie: ze vormen een veilige beschutting tegen de krachten van de zee. We spreken dan van zeeduinen. Daarnaast kennen we rivierduinen (b.v. langs de Overijselse Vecht) en landduinen (bv. op de Veluwe). In andere delen van de wereld kunnen duinen echter een bedreiging betekenen. Ze hebben namelijk de neiging om zich met de wind mee te verplaatsen en bedelven zo wel eens bossen, landerijen en woningen.
Toen de aarde nog ‘jong’ was, bestond er nog geen zand. Pas na verloop van tijd begon het oppervlak van stevige rotsen onder invloed van weer en wind en stromend water te verkruimelen tot heel kleine stukjes: de zandkorrels.
Zandkorrels zijn op dezelfde wijze ontstaan als kiezelstenen. Sommige zandsoorten zijn grover van korrel dan andere. Maar zelfs in de grofste zandsoorten zijn de korrels nog erg klein. In de meeste gevallen gaan er duizenden zandkorrels in een eetlepel.
De meeste zandkorrels bestaan uit kwarts.
Doordat kwarts heel hard is, kunnen zandkorrels van dit materiaal, als ze worden meegevoerd door de wind, de hardste rotssoorten in vreemde vormen slijpen.
Zand kan op tal van manieren nuttige diensten bewijzen. Beton is voor een deel gemaakt uit zand; zand vormt ook een belangrijk bestanddeel van cement; het wordt gebruikt in waterfilters en voor het vervaardigen van schuurpapier; het is onmisbaar voor het bereiden van glas, enz.