Door een vergrootglas lijken de letters op deze bladzijde aanzienlijk groter dan ze in werkelijkheid zijn. Met een microscoop is het mogelijk dieren en planten te bestuderen, die voor het blote oog onzichtbaar blijven.
Die vergroting is mogelijk, doordat beide instrumenten uitgerust zijn met een of meer lenzen. Een lens is een stuk glas, waarvan tenminste één kant boogvormig geslepen is. Behalve uit glas kunnen lenzen natuurlijk ook gemaakt worden uit ander doorzichtig materiaal.Toneelkijkers, telescopen, fototoestellen en fïlmprojectors zijn eveneens uitgerust met een of meer lenzen; brilleglazen zijn in de meeste gevallen ook lenzen. Sommige lenzen vergroten de voorwerpen, die we er door bekijken; andere verkleinen ze.
Lenzen worden niet altijd gebruikt om er doorheen te kijken. Vaak worden ze gebruikt om beelden te projecteren op de film in een fototoestel of op een filmdoek aan de muur. In het eerste geval wordt het beeld verkleind; in het laatste sterk vergroot.
Lenzen kunnen verschillende vormen hebben. ‘Convex’ en ‘concaaf zijn twee woorden, waarmee we de vorm van een lens kunnen aanduiden. Een convexe lens is een bolle lens; ze is dus in het midden dikker dan aan de randen. Een concave lens is een holle lens, die aan de randen dikker is dan in het midden. Er zijn lenzen, die aan de ene zijde vlak zijn en aan de andere bol. We spreken dan van een halfbollelens. Een halfholle lens heeft één vlak en één hol oppervlak. Het is ook
mogelijk een lens dubbelbol te slijpen of aan de ene kant hol en aan de andere bol. Een lens vergroot of verkleint doordat ze de lichtstralen ombuigt in een bepaalde richting. Zo’n lichtstraal wordt altijd gebroken in de richting van het dikste gedeelte van een lens. Een convexe of bolle lens vergroot daarom; een concave of holle lens verkleint.
Het is moeilijk om goede lenzen te slijpen. Kwaliteitscamera’s, microscopen en telescopen zijn zo duur, omdat hun lenzen zo kostbaar zijn.
De grootste lens ter wereld bevindt zich in een telescoop van het Yerkes Observatorium in de Verenigde Staten; ze is bijna een meter in doorsnee. Met behulp van deze reusachtige lens kunnen astronomen sterren bestuderen, die met het blote oog niet zichtbaar zijn.