Plaatsvervanger, nl. van de Saksische (later Bourgondische )landsheer, sedert 1499. Praktisch was hij de regent.
Zodat dan ook de StatenGeneraal bij de opstand een tegen-S. benoemden (1576). Deze verving dus niemand meer.Willem Lodewijk werd 1584 door de Fr. Staten benoemd. Dit bleef zo tot 1675, toen het S.-schap erfelijk werd, en benoeming dus overbodig. De S. had allerlei functies : hij zat het mindergetal voor, was kapitein-generaal, deed benoemingen (alleen, of met anderen). Belangrijk was zijn recht van keuze van de magistraat in de meeste steden (tot 1637 met het Hof, daarna alleen, zie Magistraatsbestelling) en der grietmannen (sedert 1582, met Gedeputeerde Staten). zie Nassau, Survivance.
Zie: C. J. Guibal, Democratie en Oligarchie in Frl. (Assen 1934), 23-24.
Stadhouders in Friesland. VAN DE SAKSEN : Willibrord van Schaumburg (1498-1500), Hugo van Leisenach of Leisnig (1500-04), Willem Truchses von Waldburg (1504-06), Hendrik graaf van Stolberg en heer van Wernigerode (1506-09), Everwijn graaf van Bentheim (1509-15).
VAN DE BOURGONDIËRS : Floris van Egmond heer van IJsselstein (1515-17), Willem vrijheer van Roggendorf (1517-21), George Schenck van Toutenburg (1521-40), Maximiliaan van Egmond graaf van Buren (1540-48), Johan van Ligne graaf van Aremberg (1548-68), Charles van Brimeu graaf van Megen (1568-72), Gillis van Barlaymont heer van Hierges (1572), Caspar de Robles heer van Billy (1573-76). VAN DE STATEN-GENERAAL : George van Lalaing graaf van Rennenburg (1577-80). Hij werd aan Spaanse zijde opgevolgd door François Verdugo (1580-94), aan Staatse zijde door Willem I prins van Oranje (1580-84) met als luitenant Bernard de Mérode.
VAN DE FR. STATEN: Willem Lodewijk (1584-1620), Ernst Casimir (1620-32), Hendrik Casimir 1 (163240), Willem Frederik (1640-64), Hendrik Casimir II (1664/79-96), Johan Willem Friso (1696/1707-1711), Willem Karel Hendrik Friso (1711/31-51) en Willem v (1751/66-95). Zie afzonderlijke trefwoorden.
