Bijbels Lexicon

Karina van Dalen-Oskam & Marijke Mooijaart (2017)

Gepubliceerd op 11-05-2017

Zien

betekenis & definitie

En hij zag dat het goed was, hij was tevreden over het resultaat; al dan niet ironisch gebruikte formule uit het scheppingsverhaal.

Veelvuldig wordt er gevarieerd op een in het scheppingsverhaal herhaaldelijk voorkomende formule, waarin God na een nieuwe scheppingsdaad steeds constateert dat zijn creaties goed zijn. Hij schiep de hemel en de aarde en de zeeën, ‘En God zag dat het goed was’ (Genesis 1:10, NBV); daarna de bomen -- ‘En God zag dat het goed was’ -- en de zon en de maan -- ‘En God zag dat het goed was’, enzovoort. In hedendaags gebruik is het onderwerp van de zin meestal iemand anders dan God. Ook een ontkennende variant komt voor: ‘Dat Amerika’s politieke elite desondanks haar twijfels niet kan overwinnen [inzake de aanval op Irak op het tijdstip van de stemming over het impeachment van president Clinton], symboliseert het cynisme dat zich inmiddels van die elite heeft meester gemaakt. De wereld kijkt toe en ziet dat het niet goed is’ (NRC, 17-12-1998, p. 9).

Bijbelcitaat: Rijmbijbel (1271), v. 199. God besach dat het was goet (God zag dat het goed was.)

Gebruiksvoorbeeld: Zo ook ik, het laatste jaar; ook ik was afgedaald: tot mijn patiënten, tot Cor, tot de straat, tot de negers, tot Rooie Hein en de ‘krab’, en tussen de bedrijven door was ik telkens en telkens weer naar boven geklauterd, en had gezien dat het goed was. (S. Vestdijk, De dokter en het lichte meisje, 1980 (1951), p. 169)

Gebruiksvoorbeeld: [...] Ik lig te snorkelen / aan mijn luchtpijp. Ik zie dat het goed is. / Ik wil er mijn handtekening wel onder zetten. (H. de Coninck, De gedichten, 1998 (Ligstoel 2, 1997), p. 444)

Gebruiksvoorbeeld: [Bij het boek van drs. P, Tante Constance en tante Mathilde:] En de God van de dichtkunst zag dat het goed was. (ECI Magazine, juli/aug./sept. 1999, p. 16)

Eerst zien, dan geloven, eerst moet men het met eigen ogen zien voor men het gelooft. Vaak als uiting van scepsis.

Toen Jezus na zijn kruisdood voor het eerst verscheen aan zijn discipelen, was Tomas daar niet bij. Toen de anderen hem opgetogen vertelden dat zij Jezus hadden gezien, reageerde Tomas daar nuchter op met de woorden: ‘Alleen als ik de wonden van de spijkers in zijn handen zie en met mijn vingers kan voelen, en als ik mijn hand in zijn zij kan leggen, zal ik het geloven’ (Johannes 20:25, NBV). Een week later krijgt Tomas de gelegenheid om Jezus daadwerkelijk te zien, waarna hij gelooft. Jezus spreekt hierop de bekende woorden: ‘Omdat je me gezien hebt, geloof je. Gelukkig zijn zij die niet zien en toch geloven’ (Johannes 20:29, NBV). Eerst zien, dan geloven wordt nog veelvuldig gebruikt.

Bijbelcitaat: Rijmbijbel (1271), v. 26940-45. Thomas hi ne ghelouets niet. / Hi seit he[n] si dat hi ziet. / Hande ende voete ghesleghen duere. / Ende tgat in sine ziede ter cuere. / Ende hire sinen vingher in steke. / Hi ne ghelouets niet sekerleke. (Tomas geloofde het niet. Hij zei dat hij het niet zou geloven, behalve wanneer hij zou zien hoe zijn handen en voeten doorboord waren en het gat in zijn zijde.)

Gebruiksvoorbeeld: De cirkel-grappenmakers verklapten dat ze planken en touw gebruikt hebben voor hun werk. Morgen demonstreren ze precies hoe. ‘hmm eerst zien, dan geloven’, denken de wetenschappers. (Jeugdjournaal, sept. 1991)

Gebruiksvoorbeeld: ‘Hoe reageerde jullie omgeving?’ [...] ‘Mijn vrienden hadden iets van eerst zien, dan geloven, maar mijn ouders stonden er wel achter.’ (Carp, 8-2-2000, p. 23)