Vader, vergeef het hun, want zij weten niet wat zij doen, de woorden die Jezus sprak toen hij aan het kruis genageld werd; (schertsend) uitroep als commentaar op onbegrijpelijke, afkeurenswaardige uitspraken of handelingen van anderen.
Jezus werd aan het kruis genageld, evenals twee misdadigers die links en rechts van hem aan een kruis werden gehangen. Over degenen die dit deden sprak Jezus toen tot God: ‘Jezus zei: “Vader, vergeef hun, want ze weten niet wat ze doen”’ (Lucas 23:34, NBV). Deze woorden worden nog geregeld, vooral in scherts, geciteerd. Er wordt ook wel op gevarieerd: ‘Hij loopt achter een langpootmug aan die van het raam naar de muur zweeft en daar zoemend op de reproduktie van Willem van Oranje gaat zitten. Precies op zijn neus. Voorzichtig blaast hij hem weg. ”Vader des Vaderlands, vergeef het hun, want ze weten niet wat ze zoemen,” fluistert hij, en grinnikt luid’ (J. Wolkers, Alle verhalen, 1981, p. 162). Zie ook Kruiswoorden.
Bijbelcitaat: Luikse Diatessaron (1291-1300), p. 264, 25-27. Aldar Ihesus an den cruce hinc, so sprac hi aldus: Vader, verghef hen dese mesdaet, want si nin weten wat si don.
Gebruiksvoorbeeld: Daarnet heeft ze [de tsarina] de latrines moeten bezoeken, waar obscene tekeningen over haar en raspoeting op de wand gekalkt staan. Vader, vergeef het hun, zij weten niet wat ze doen, dwingt ze zichzelf te denken iedere keer als zij daar is. (R. Peper, Russisch blauw, 1995, p. 25)
Gebruiksvoorbeeld: Meisje: ‘Ik ben voor Ajax.’ Ander meisje: ‘Ik ook!’ Jongen [PSV-aanhanger]: ‘O Heer, vergeef het hun, want ze weten niet wat ze doen.’ (Tv-comedy Sam-Sam, Veronica-televisie, 27-9-1999)
