Ter aand. van de eerste twee jaar van het Vernieuwd Secundair Onderwijs (V.S.O.), waarin men door een zo algemeen mogelijke opleiding een beeld tracht te verkrijgen van de aanleg van de leerlingen; op het einde hiervan vindt een eerste studiekeuze plaats voor algemeen, technisch, beroeps-, kunst- of sportonderwijs (zie ook determinatie-en oriëntatiegraad); in Nederl. te vergelijken met de zgn. brugklas. - Hierbij ook: observatiecyclus en observatiejaar.
Hoger Rijksinstituut voor Tuinbouw - Melle. Onderwijs met volledig leerplan - Vernieuwd secundair technisch onderwijs: - Observatiegraad - Oriënteringgraad: kwalifikatieafdeling - doorstromingsafdeling - finaliteitsafdeling, Gents Adv. 12/8/1976. Rijksmiddenschool - Boom - Observatiegraad: A. 1ste jaar: gemeenschappelijk - 2de jaar: 25 u. gemeenschappelijk - keuze: klassieke, moderne, personenzorg, kleding, mechanica-elektriciteit, Boom 17/6/1977.
Intussen is, vooral onder Franse invloed, de idee gegroeid van de „tronc commun”, een gemeenschappelijke vorming gedurende twee jaar (observatiecyklus) gevolgd door twee jaar oriëntatie. In een aantal rijksscholen worden in die zin vanaf 1958 beperkte eksperimenten ingevoerd maar ze leiden niet tot konkrete resultaten, Erfdeel 1979, 534.
Voor één derde van het programma kan de leerling echter een richting kiezen: Klassieke of Moderne Talen, Wiskunde en Wetenschappen, Kunst of Techniek. Ook hier stellen zich specifieke problemen doordat de opties die de leerlingen tijdens de observatiegraad genomen hebben, niet bepalend mogen zijn. Zo is het bijv. mogelijk dat in het derde jaar een groep leerlingen kiest voor Latijn en dat sommigen onder hen tijdens het tweede jaar 5 u., anderen 2 u. en nog anderen geen Latijn gevolgd hebben, Erfdeel 1979, 537.
Tijdens het tweede observatiejaar blijven de meeste vakken gemeenschappelijk maar duikt het begrip „optie” op; de leerling kan nu een bepaalde richting uit door te kiezen voor 5 u. Latijn of Grieks, Mensen Natuurwetenschappen, Technologie of Kunst, Erfdeel 1979, 537.
In de eerste plaats worden een aantal nieuwe vakken geïntroduceerd met als bedoeling een zo evenwichtig mogelijk programma aan te bieden: we noemden reeds technologie, muzikale en plastische opvoeding in de observatiegraad, Erfdeel 1979, 538.
