(1), de Oude, Nederlands schilder en tekenaar (Leiden 1611 - Greenwich 13 Dec. 1693), was de zoon van een uit Vlaanderen stammende, doch te Leiden woonachtige, schipper. Tussen 1634 en 1636 verhuisde hij naar Amsterdam.
Van tekenaar van zuiver technisch geziene schepen groeide hij uit tot een kunstenaar met brede visie, zonder dat zijn technische blik hieronder leed. Hij specialiseerde zich in pentekeningen op geprepareerd doek. Zijn grandioze afbeeldingen van zeeslagen hebben historische waarde, ofschoon ze gewoonlijk na dato ontstonden. Voor de vervaardiging er van reisde Van de Velde zelf op de vloot mee. Op bestelling van Cornelis Tromp bracht hij de wapenfeiten van diens vader Maerten in beeld (Amsterdam, Rijksmuseum). In 1672 dreef zijn ongedurige aard de kunstenaar er toe, in dienst te treden van Karel II van Engeland, die hem zeer waardeerde. Daar woonde hij te Greenwich in een deel van het zgn. Queenshouse, thans Nat. Maritime Museum (z Groot-Brittannië, beeldende kunst, bouwkunst en Jones, Inigo). Zijn trant werd voortgezet door zijn zoon Willem de Jonge, met wie hij veel samenwerkte. Werken van zijn hand vindt men o.a. in de musea te Amsterdam en Greenwich en in de Wallace-Collection te Londen.(2), de Jonge, Nederlands schilder (Leiden ged. 18 Dec. 1633 - Greenwich 6 Apr. 1707), leerling van zijn vader Willem de Oude en van de marine-schilder Simon de Vlieger, waarschijnlijk te Weesp. Onder invloed van de laatste werd zijn stijl meer picturaal en atmosferisch dan de lineaire kunst van zijn vader. In onderwerp bleef hij echter nauw bij deze aansluiten. Met hem werkte hij te Amsterdam, doch sedert 1672 in Engeland, waar hij in 1677 hofschilder werd. In 1686 was hij korte tijd in Amsterdam terug. Zijn strandgezichten werden wel door zijn broer Adriaen met figuren gestoffeerd. Zelf schilderde hij soms schepen op portretten van vlootvoogden, bijv. op dat van De Ruyter door Bol (Rijksmuseum en Mauritshuis). Bovendien was hij een even vlijtig als capabel tekenaar.
Lit.: G. Hofstede de Groot, Beschr. und krlt. Verz. der Werke der holl. Maler des XVII. Jhrs. VII (Esslingen 198) ; F. C Willis, Die niederl. Marinemalerei (Leipzig 1911); L. Preston, Sea and River Painters in the Netherlands (1937); H. P. Baard, W. v. d. V. de O. en de J. (Amsterdam 1942, Palet-serie).
