of seend (afgeleid van synodus), heet sedert Karel de Grote de bisschoppelijke visitatie, die jaarlijks in alle parochies van de zich decentraliserende diocesen werd gehouden. De bisschop, later de aartsdiaken, werd bijgestaan door de gouwgraaf, wereldlijk beambte, waaruit de verbinding van kerkelijke en wereldlijke zorg voor het zedelijk, rechts- en godsdienstig leven blijkt.
Het sendgericht werd voorts bijgestaan door sendgetuigen, beëdigde aanklagers. De macht tot straffen (van bijv. echtbreuk, meineed, kerkroof, afgoderij) was in handen van de bisschop. De instelling diende mede tot aanvulling van de wereldlijke rechtspraak. Een goede bron voor de kennis van de send in zijn eerste periode is Regino van Prüm, De synodalibus causis (ca 900). In sommige delen van Duitsland hebben jongere vormen van sendgerichten tot in de 19de eeuw bestaan. In sommige Hervormde kerkelijke archieven in de provincie Groningen vindt men „zeentboeken” uit de 17de en 18de eeuw, die met send echter slechts de naam gemeen hebben.Lit.: H. v. Schubert, Gesch. der chr. Kirche im Frühmittelalter (1921); A. Koeniger, Die Sendgerichte in Deutschland (1907); Quellen zur Geschichte der Sendgerichte in Deutschland (1910); Nolet-Boeren, Kerkelijke instellingen in de M.E. (1951).
