positieve en negatieve, noemt men wijzigingen in de ligging van de oppervlakte van land en water ten opzichte van elkander. Zij hebben zó langzaam plaats, dat de uitwerking er van eerst na verloop van lange tijdruimten, na eeuwen, valt waar te nemen, vandaar dat men ze ook wel als seculaire verschijnselen aanduidt.
Positief noemt men de verandering, wanneer de zee rijst ten opzichte van het land, negatief in het tegenovergestelde geval. Ook worden zij wel marine en continentale strandverschuivingen genoemd. Waar de verandering zetelt is in de meeste gevallen moeilijk vast te stellen, daar bijv. bij een positieve verandering de zee gerezen, maar evenzeer het land gedaald kan zijn. Zo heeft in Nederland in praehistorische en historische tijden een positieve niveauverandering plaatsgevonden, waarvan tegenwoordig aangenomen wordt, dat zij in hoofdzaak het gevolg is van een rijzing van de zeespiegel ten gevolge van het smelten van het ijs na de pleistocene ijstijd (z daling).Rijzing van het land ten opzichte van de zeespiegel is op talrijke plaatsen waargenomen, o.a. aan opgeheven kustterrassen en opgeheven koraalriffen. In Skandinavië wordt de rijzing toegeschreven aan een isostatische opheffing (z isostasie) ten gevolge van het smelten van het ijs, waaronder Skandinavië gedurende de pleistocene ijstijd bedolven was. Elders kunnen zowel rijzing als daling van het land het gevolg zijn van tectonische bewegingen in de ondergrond (z koraalriffen).
