Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 18-10-2023

NEMATOMORPHA

betekenis & definitie

behoren tot de Aschelminthes, een subphylum van het phylum der ongelede wormen. Behalve het marine geslacht Nectonema behoren tot deze groep de in het zoetwater levende Gordiidae (Gordius, Paragordius). Deze gelijken door het lange dunne lichaam op de rondwormen (Nematoden), van wie zij echter door hun bouw niet onbelangrijk verschillen.

Een der soorten van Gordiidae is 1 -1,6 m lang en slechts 1-1,5mm dik. De lichaamsmusculatuur en de cuticula der Gordiidae herinneren aan die der rondwormen. Er is een ringvormig hersenganglion met buikzenuwstreng. Het darmkanaal sluit zich bij het volwassen dier evenals de mondopening. De lichaamsholte is ten dele door parenchym (vulweefsel) gevuld. Mannetje en wijfje bezitten een cloaca. De eieren worden in het water gelegd op plaatsen die gemakkelijk uitdrogen, zodat de vrijgekomen larve ook landinsecten kan infecteren.Deze bezit een boorapparaat en hakenkransen, maar mist mond en anus. Wanneer zij in een passende gastheer (bijv. roofkevers, rechtvleugeligen) indringt, ontwikkelt zij zich verder, maar als zij in een niet geschikte gastheer indringt (bijv. kikvorslarve, jonge vis) blijft de ontwikkeling stilstaan totdat deze gastheer (als tussengastheer) door de eindgastheer wordt opgegeten. Ook kan de larve zich aan een grashalm inkapselen en direct door de (eind-) gastheer opgenomen worden. In de (eind-) gastheer doorboort de parasiet de darm en bereikt in de lichaamsholte een aanzienlijke lengte. Vooral in de herfst verlaat hij de gastheer door doorboring van de huid dicht bij de aarsopening om als vrijlevend dier geslachtsrijp te worden.

Lit: M. Rauther, Nematomorpha, in: Kükenthal-Krumbach. Handb. der Zoologie II, I (Berlin-Leipzig 1928-33).

< >