Sir, Brits staatsman (Kelvinside 7 Sept. 1836 - Londen 22 Apr. 1908), kreeg in 1868 zitting in het Lagerhuis, waar hij zich aansloot bij de liberale partij. Van 1871-1874 en van 1880-1882 was hij financieel secretaris van Oorlog, van 1882-1884 een der secretarissen van Marine, toen minister voor Ierland (1884-1885) en later tot tweemaal toe minister van Oorlog (1886 en 1892-1895), telkens in de ministeries door Gladstone geleid.
Sinds 1898 trad hij in het Lagerhuis op als leider van de liberale partij. Hij had als zodanig een zeer moeilijke positie, want zijn besliste overtuiging, dat aan Ierland Home Rule moest worden gegeven (reeds in 1886 uitgesproken) en zijn veroordeling van de Zuidafrikaanse oorlog vonden ernstige oppositie in de partij zelf, die daarover verdeeld raakte. Hij steunde echter de regering wel in de oorlog, maar streed voor zo snel mogelijk toekennen van autonomie aan de voormalige Boerenrepublieken en veroordeelde de barbaarse wijze van oorlogvoeren zeer scherp. Ten slotte wist hij de liberalen te herenigen tegenover de nieuwe tariefpolitiek (z Chamberlain, Joseph) en vóór de strijd tegen de macht van het Hogerhuis, terwijl Home Rule zou worden uitgesteld.
Op dit programma werd hij, in Dec. 1905, na het aftreden van het ministerie-Balfour, eerste minister en eerste lord der schatkist. Onder zijn leiding werden verschillende sociale hervormingen ingevoerd. In 1907 werd een wet aangenomen, waardoor het kleingrondbezit aanmerkelijk kon worden uitgebreid en in 1908 kwam de wet tot stand, waardoor een ouderdomspensioen uit de staatskas werd toegekend aan on- en minvermogenden. In de schoolstrijd werd de regering gedwarsboomd door het Hogerhuis en de Anglicaanse geestelijkheid, zodat onder zijn ministerie de onderwijshervorming haar beslag niet kon krijgen.
Maar met des te meer ijver werd de strijd tegen het Hogerhuis door hem voorbereid (na zijn dood gewonnen door de liberalen). Hij was het ook, die de regeling van het zelfbestuur voor Zuid-Afrika nog feitelijk tot stand bracht (1908) en de vakverenigingen omtrent haar fondsen groter vrijheid gaf. 5 Apr. 1908 trad de grijze staatsman, doodziek, af en werd vervangen door Asquith.Lit.: J. A. Spender, The Life of the R. Hon.
Sir H. C.-B (2 dln, London 1923).
