van messing, volgens het „verloren-vorm”-procédé gegoten voorwerpjes, in Afrika (op de Goudkust en het oostelijk deel van de Ivoorkust) gebruikt bij het afwegen van stofgoud. Zij komen in twee typen voor: geometrische (vnl. rechthoeken of getrapte pyramiden, vaak met opgelegde geometrische motieven versierd) en figurale (mensen, dieren, planten, gebruiksvoorwerpen, soms zelfs hele genretoneeltjes, als offerscènes e.d.).
De figurale goudgewichtjes zijn de plastische weergave van spreekwoorden en gezegden, die in deze streken een grote rol spelen. Men treft er ware meesterstukjes onder aan, die blijk geven van een zeer scherpe opmerkingsgave, gecombineerd met een volkomen beheersing van de techniek.De zwaarte van de gewichtjes werd uitgedrukt in een bepaald soort vruchtenpitjes. Aangezien er echter geen verband bestond tussen vorm of voorstelling en de zwaarte van de gewichtjes, was dit laatste alleen aan de eigenaar bekend. Bij handelstransacties werd de waarde der goederen in een hoeveelheid stofgoud uitgedrukt. Deze werd zowel door koper als verkoper, ieder met zijn eigen gewichten, op een eenvoudige balans afgewogen.
Er ontspon zich vervolgens een discussie over de verhouding tussen de gewichten, waarbij niet zelden rang en stand van partijen een belangrijke rol speelden. Pas wanneer deze kwestie was geregeld, werd de koop als gesloten beschouwd, waarbij het afgewogen stofgoud als betaling diende.
A. A. GERBRANDS
Lit.: R. Zeiler, Die Goldgewichte von Asanti (West-Afrika), in: Baessler-Archiv, Beiheft III (1912); R. S. Rattray, Ashanti (Oxford 1923); J.
Glück, Die Goldgewichte von Oberguinea (Heidelberg 1937).
