of methanal H.CO.H is het eenvoudigste aldehyde, dat bereid wordt door methylalkohol met niet te veel lucht gemengd te leiden over koper-asbest, dat nadat het tot gloeien verhit is, door de zich ontwikkelende reactiewarmte, uit zich zelf door blijft gloeien. Onder de katalytische invloed van het koper onttrekt dan de zuurstof van de lucht waterstof aan de methylalkohol: 2CH30H + 02 -> 2 H.CO.H+ 2H2O Formaldehyde is een gas met een zeer scherpe geur, sm.pt —92 gr.
C., k.pt —21 gr. C. Het lost zeer goed op in water en komt gewoonlijk als 40 pct waterige oplossing onder de naam formaline in de handel. Formaldehyde werkt sterk bacteriëndodend en daarom wordt wel formalineoplossing in een geschikte formaldehydlamp in te ontsmetten ruimten verdampt. Verder hardt formaldehyde eiwitten en behoedt deze daardoor voor bederf. Men bewaart dus anatomische praeparaten in formaline en bij de fotografie dompelt men na het fixeren de met een gelatinelaag bedekte negatieven in formaline, waarna men ze bij hogere temperatuur snel kan drogen. Technisch is formaldehyde van groot belang, omdat het de grondslag uitmaakt van kunstharsen. Zo geeft het met phenol bakeliet, met caseïne kunsthoorn of galaliet. Formaldehyde polymeriseert gemakkelijk tot trioxane (H2CO)3 sm.pt 62 gr. C. en verder tot amorphe producten met een groot moleculair gewicht, die de naam dragen van oxymethyleen, trioxymethyleen, polyoxymethyleen en van paraformaldehyde en die bij verhitten weer formaldehyde terug geven.Formaldehyde vertoont de reacties van aldehyden behalve dat het met loog niet verharst, maar hiermede de reactie van Cannizzaro geeft. Er ontstaat dan methylalkohol en het zout van mierenzuur (z aldehyden). Dampt men een formalineoplossing met ammoniak in, dan verkrijgt men het vaste kristallijne hexamethyleentetramine (CH2)6N4, dat gebruikt wordt in de rubber- en kunstharsindustrie en bijv. onder de naam urotropine als krachtig diureticum in de geneeskunde.
DR J. VAN ALPHEN
Lit.: J. F. Walker, Formaldehyde (New York 1944); Ullmann’s Enz. techn. Chemie 5, 413 (1930).
