is een uitgestrekte Gelderse gemeente in het N. van de Veluwe met op 20 958 ha, (1950) 21 680 inw. van wie (1950) 96 pct Prot. Behalve kleine strookjes langs de kust van het IJselmeer bestaat de bodem uit zand.
Slechts 22 pct van de oppervlakte van de gemeente is cultuurgrond, waarvan het grootste deel grasland. Landbouw (gemengde bedrijven, met veel eenden- en kippenhouderij) en pensionbedrijf vormen de hoofdmiddelen van bestaan. Tot de gemeente behoren de dorpen Ermelo, Nunspeet (waar het gemeentebestuur is gevestigd; een splitsing der gemeente is in voorbereiding) en Elspeet, benevens een aantal gehuchten en buurten, als Vierhouten, Houtdorp, Oosteinde, Westeinde, Hulshorst, Staverden, Leuvenum, Tonsel. Nunspeet met Hulshorst (1950: 7700 inw.) is door zijn bosrijke omgeving vnl. toeristencentrum en heeft daarnaast enige industrie (verffabriek, ijzerconstructiewerkplaats en enkele andere fabrieken). Het dorp Ermelo ligt evenals Nunspeet aan de straatweg Nijkerk - Harderwijk - Elburg - Zwolle en aan de spoorlijn Amersfoort - Zwolle en telt (1950) 11 530 inw. met de omliggende buurtschappen. Het is naast toeristencentrum middelpunt van talrijke gestichten. Het gesticht Veldwijk (voor geesteszieken) telt ruim 1200 mensen; de daaromheen ontstane gelijknamige buurt 500 inw. Ook in Horst zijn grote gestichten voor onderwijs en verpleging (’s-Heerenloo samen met Loozenoord 1200 bewoners; Groot-Emaus 480 bewoners).
