Behalve de dienstweigering, die zich op militair gebied afspeelt, kent ook de gewone strafwet dit begrip. Art. 398 Wetb. v.
Strafr. bepaalt, dat dienstweigering door twee of meer schepelingen van een Nederlands schip of zeevissersvaartuig, gezamenlijk of ten gevolge van samenspanning gepleegd, gestraft kan worden met gevangenisstraf van ten hoogste twee jaren. Terwijl dit voorschrift betrekking heeft op twee of meer schepelingen, kan volgens art. 399 ook één schepeling zich schuldig maken aan dienstweigering. Dit artikel stelt in de eerste plaats de schepeling van een Nederlands schip strafbaar, die na wegens dienstweigering disciplinair te zijn gestraft, in zijn dienstweigering volhardt, en verder de schepeling van een Nederlands zeevissersvaartuig die zich gedurende de reis aan dienstweigering schuldig maakt. De wetgever heeft de ernst dezer feiten verschillend beoordeeld. De eerste schuldige kan ten hoogste zes maanden gevangenisstraf krijgen, de tweede ten hoogste één maand of geldboete tot ƒ 60.−. Nu de wet het begrip dienstweigering niet nader omschrijft, moet de rechter beslissen of in een gegeven geval daarvan gesproken kan worden.De spoorwegstaking van 1903 was oorzaak, dat in de strafwet een drietal artikelen werd opgenomen, gedragingen strafbaar stellende, die onder dienstweigering vallen en een geheel andere categorie personen betreffen. Art. 358 bis Wetb. v. Strafr. is gericht tegen ambtenaren en spoorwegpersoneel, die met het oogmerk om in de uitoefening van een openbare dienst of in het openbaar spoorwegverkeer stremming te veroorzaken of te doen voortduren, nalaten, of op wettig gegeven last, weigeren, werkzaamheden te verrichten, waartoe zij zich uitdrukkelijk of uit kracht van hun dienstbetrekking hebben verbonden. De artt. 358 ter en quater werken dit nader uit en bedreigen de daders, al naar de omstandigheden, met verschillende straffen tot een maximum van vier jaar gevangenisstraf.
MR DR J. WIJNVELDT ♰
Lit.: A. J. Stilting, Mouvement gréviste aux Pays-Bas en 1903. Grèves des chemins de fer et législation (Utrecht 1904); J. Plantenga, Staken in Overheidsdienst. Ac. Pr.V.U. (Amsterdam 1921).
