Louis Carragis, genaamd, Frans tekenaar en toneelschrijver (Parijs 15 Aug. 1717-26 Dec. 1806), van zeer eenvoudige afkomst (zijn vader was schoenmaker), wist in de „grote wereld” te komen, waar hij portretten tekende. Hij sloot vriendschap met de graaf van Pons Saint Maurice, die hem aan zich verbond, maakte een deel van de zevenjarige oorlog mee in Wezel, kwam in 1762 terug in Parijs, werd „lecteur” van de hertog van Orleans, op het kasteel van Villers-Cotterets.
Hij ging hier door met portretten tekenen, was er de amuseur voor alle feesten, enz. Hij maakte spreekwoorden die ca 1770 zeer in de mode waren: men speelde (of danste), geïnspireerd door een spreekwoord en de toeschouwers moesten raden welk. Carmontelle begon met alleen schema’s te schrijven, maar werkte ze spoedig geheel uit tot kleine, lichte, vriendelijke, vaak geestige toneelstukjes. Er zijn er ca 100 bewaard gebleven.
Alfred de Musset kende ze en heeft bijv. uit Le Distrait gedeelten overgenomen voor zijn On ne saurait penser à tout. Zijn portretten (zwart en rood crayon, opgehoogd met waterverf met gom, zgn. gouache) zijn tegenwoordig in het museum te Chantilly. Van de ca 750 zijn er 561 bewaard, die belangrijk zijn voor de kennis van zijn tijd. DR G. G. ELLERBROEK
Bibl.: Proverbes dramatiques (1768-1781, 8 dln) ; herdr. door C. de Méry (1822, 4 dln), voorafgeg. d. La Vie de C. en een Dissertation historique et morale sur les Proverbes; Proverbes et Comédies posthumes, m. inl. van Mme de Genlis (1825, 3 dln); Théâtre de Campagne (1775, 4 dln).
Lit.: F. Gaiffe, Carmontelle peintre de moeurs, in: La Revue (1914); A. Augustin-Thierry, Un amuseur oublié, Carmontelle, in: Rev. des deux Mondes (1912) ; F. Kurt, Carmontelle und seine Proverbes Dramatiques.
Mit einem Überblick über die Proverbes seiner Vorläufer (Halle a.S. 1914); H. Urschlechter, Die vornehme franz. Frau des 18. Jahrh. nach den „Proverbes dramatiques” Carmontelle’s (Cöthen 1909); A.
Augustin-Thierry, Trois amuseurs d’autrefois: Paradis de Moncrif, Carmontelle, Charles Collé (Paris 1924).
