is een algemeen beginsel der klassieke mechanica dat op iedere eindige (holonome of niet holonome) beweging van een stoffelijk stelsel van toepassing is en dat zegt, dat de totale werking van het stelsel van begin- tot eindtoestand, dat is de waarde van de integraal f t1t6I Tdt (waarin T de kinetische energie aanduidt), kleiner is dan die, welke door een enigszins gewijzigde beweging (die in dezelfde tijd van de begin- naar de eindtoestand zou voeren) wordt bepaald, mits die wijziging zonder het verrichten van arbeid (en dus enkel door passieve weerstanden) kan worden teweeggebracht (arbeidsvrije variatie der beweging). Door deze laatste beperking verschilt dit beginsel van dat van Hamilton (z Hamilton, beginsel van), dat ook op niet arbeidsvrije variaties van toepassing is.
Lit.: B. Turksma, De eerste en tweede variatie van enkelvoudige integralen en hare toepassing op het beginsel van Hamilton en dat der kleinste werking (1894); A. Kneser, Das Prinzip der kleinsten Wirkung von Leibniz bis zur Gegenwart (1928); P. B run et, Etude historique sur le principe de la moindre action (1938).
