de oudste en met de Kasvereeniging de enig overgeblevene der oude kassiersinstellingen te Amsterdam. Van deze beide is de Associatie-Cassa ongetwijfeld de meest typische: zij heeft het oude karakter van „kassier” het best bewaard.
Opgericht 10 Mrt 1806, neemt zij gelden in bewaring van haar rekeninghouders en bewaart die voor hen om ze t.z.t. op de door hen gewenste wijze te restitueren. Zij vergoedt geen rente en zet haar gelden ook niet uit. Aangezien dit principe reeds sedert lang niet meer met de eisen des tijds strookte, heeft zij in 1864 naast zich opgericht de steeds nauw met haar gelieerd gebleven N.V. De Rente-Cassa, die de haar toevertrouwde gelden wèl uitzet. Een eigenaardigheid is, dat de Associatie-Cassa, een „sociëteit” is, gebaseerd op het Oudhollandse recht en dan ook niet onder de wetgeving op de N.V. valt; zij publiceert geen balansen; slechts het kapitaal, (ƒ 1 millioen) en dividenden (de laatste jaren onveranderd 6 pct) worden bekend gemaakt. Sedert de fusie van de Ontvang- en Betaalkas met de Kasvereeniging loopt het Amsterdamse betalingsverkeer (de clearing en verrekeningen, voortspruitend uit het beursverkeer) derhalve voor een zeer belangrijk deel over de Associatie-Cassa en de Kasvereeniging. Dank zij de aanpassing aan nieuwe betalingsvormen blijven deze kassiersinstellingen haar betekenis voor het geldverkeer behouden.
