Winkler Prins

Anthony Winkler Prins (1870)

Gepubliceerd op 19-03-2018

Bayle

betekenis & definitie

Van hen, die dezen naam gedra­gen hebben, of nog dragen, noemen wij:

Pierre Bayle, een beroemd Fransch schrij­ver. Hij werd geboren den 18den November 1647 te Carla in Languedoc en was de zoon van een Hervormd leeraar. Nadat hij onder­wijs genoten had in de Oude talen, begaf hij zich op 19-jarigen leeftijd naar de academie te Puy-Laurens en 3 jaren later naar de uni­versiteit te Toulouse. Schoon met Calvi­nistische denkbeelden opgevoed, werd hij, na het hooren der voorlezingen van leden van het collégie der Jezuïeten te Toulouse, lid der R. Katholieke kerk, maar keerde ook na verloop van 18 maanden terug tot zijn vroeger geloof.

Nu bezocht hij Genève en hield er zich bezig met het beoefenen der wijsbegeerte van Cartesius (Descartes). Vervolgens toefde hij eerst, als onderwijzer van den graaf van Dohna, te Coppet aan het meer van Genève, en daarna in dergelijke betrekking te Rouaan. Intusschen verlangde hij naar Parijs en begaf zich den 1sten Mei 1675 derwaarts op reis; bij een concours (vergelijkend examen) ver­wierf hij er de betrekking van professor in de wijsbegeerte te Sédan, maar toen in Julij 1681 alle Hervormde scholen op bevel des Konings gesloten werden, verloor hij dat ambt. Nu werd hij benoemd tot leeraar in de wijs-

begeerte en geschiedenis aan het Gymnasium illustre te Rotterdam, en hier legde hij de grondslagen voor zijn roem als schrijver. In 1682 verscheen van hem een werk over de groote komeet van 1680. Daarna leverde hij eene “Critique générale de l’histoire du Calvinisme de Mr. Maimbourg”, alsmede eenige brochures over de Cartesiaansche wijsbegeerte en een tijdschrift, getiteld “Nouvelles de la république de lettres.” Ook schreef hij over de opheffing van het Edict van Nantes, en zijne vijanden wisten te bewerken, dat hij voor een godloochenaar en een gevaarlijk persoon gehouden werd, zoodat hij niet al­leen zijne betrekking verloor, maar ook ver­hinderd werd, om privaat-lessen te geven.

Nu wijdde hij al zijn tijd en kracht aan zijn uitstekenden “Dictionnaire historique et criti­que (Rotterdam, 1697, 2 dln.)”, die zoo grooten bijval vond, dat daarvan reeds in 1702 eene tweede uitgave in 4 folio-deelen ver­scheen. De beste uitgave is de Parijsche van 1820 in 16 deelen. Vervolgens gaf hij zijne “Réponse aux questions d’un provincial (Rot­terdam, 1804, 5 dln)” in het licht. Zijne laat­ste levensjaren werden verbitterd door een gestadigen strijd tegen de miskenning van anderen. Hij overleed den 28sten December 1706. Na zijn dood zijn “Lettres” en “Oeuvres diverses” van hem uitgegeven. Tijdens zijn verblijf te Rotterdam werd hij benoemd tot hoogleeraar te Franeker, maar hij gevoelde zich in die dagen aan de Maas zóó gelukkig, dat hij voor die benoeming bedankte'

Antoine Laurent Jessen Bayle, een beroemd Fransch geneesheer. Hij werd geboren in 1799 te Vernet en begaf zich in 1815 naar Parijs, waar hij in de medicijnen studeerde. Voorts oefende hij zich in het Necker-hospitaal on­der de leiding van Laennec en in dat van Charenton onder die van Royer-Collard. In 1825 stichtte hij met andere geneesheeren de “Revue médicale,” waarin hij het physiologisch stelsel bestreed. Zijne verhandeling over de hersenziekten werd in 1827 door de Aca­demie van Wetenschappen bekroond, en Bayle werd daarna hoogleeraar in de geneeskunde te Parijs. Behalve de Encyclopédie des Scien­ces médicales (1835 — 46 in 40 dln.)”, waar­van hij redacteur was, heeft hij onderschei­dene belangrijke geschriften van geneeskun­digen inhoud in het licht gegeven.

< >