Bantam, een woord dat “wederspannig” beteekent, is eene residentie in den westhoek van Java en grenst ten noorden aan de Java-zee, ten oosten aan de residentiën Batavia, Buitenzorg en Preanger-regentschappen, ten zuiden en westen aan de Indische zee en straat-Soenda. Zij heeft eene oppervlakte van 150 □ geogr. mijlen. Aan de noordkust veroorzaakt de lage, moerassige bodem een ongezond klimaat, — de zuidkust is woest en rotsachtig, en aan den westhoek zijn ontoegankelijke wildernissen met veel wilde dieren.
Voor ’t overige zijn er vele vruchtbare gronden, waar rijst, peper, katoen, tabak, koffij, suiker, kokosnoten, gember enz. uitmuntend willen groeijen. Buffels vormen er een tak van handel, — ook is er veel gevogelte en visch. Door het zuidelijk gedeelte der residentie loopt het Kedang-gebergte. Groote rivieren zoekt men er te vergeefs; de beide voornaamste zijn de Tjioedjong en de Xjidoerian. Aan de kust zijn eenige belangrijke baajjen, zooals de
Meeuwenbaai, de Baai van Bantam enz.
De bevolking staat bekend als oproerig. De Bantammers zijn welgemaakt, maar klein van gestalte, in de binnenlanden vrij gezeggelijk, maar aan de noordkust weinig te vertrouwen. Zij zijn aanhangers der Mohammedaansche godsdienst. Lang vóór de komst der Nederlanders (1596) dreven de Portugézen er reeds handel Bantam, de voormalige hoofdstad, was toen de stapelplaats van de zwarte peper. Vervolgens verschenen er ook de Engelschen, en op aanhitsen van deze werd in 1619 onze vesting Jacatra, gelegen op de plaats van het tegenwoordig Batavia, door de Bantammers omsingeld, bij welke gelegenheid de bevelhebber van den Broeck zich door zijn moedig gedrag onderscheidde. In 1681, onder het bestuur van den gouverneur-generaal van Goens, was er wederom oorlog met de Bantammers, die zich eerst in 1808, in den tijd van Daendels, aan de Nederlanders onderwierpen.
De residentie is nu in 4 afdeelingen of regentschappen verdeeld, van welke 3 ad-sistent-residentiën zijn. De bevolking bedraagt er ongeveer ½ millioen zielen. Men heeft er meer dan 10 millioen koffijboomen.De zetel van den resident is Serang. Aan straat Soenda ligt Anjer (zie onder dien naam).
Bantam is ook de naam van een dorp in gemelde residentie. Het ligt op de plek, waar voorheen de hoofdstad zich verhief van een magtig rijk, en wel aan de rivier, die denzelfden naam draagt en zich in de evenzoo genoemde baai uitstort. In het dorp bevindt zich een groot plein, waarop 3 wegen uitloopen, en aan de noordzijde daarvan staat de moskee, welke zeer oud is, en hiernaast een tweetal groote waringie-boomen , die de algemeene bewondering der reizigers opwekken. Van de vroegere forten Speelwijk en Diamant zijn slechts puinhoopen overgebleven.
