een tot het verhalend proza behoorende vorm van den ongebonden stijl, het moderne epos, bestaande uit het verhaal eener verdichte of op historische feiten gebouwde geschiedenis, behoort als voortbrengsel der phantasie tot de poëzie in den uitgestrektsten zin. Evenals men slechts kan spreken van een ernstig en komisch epos, zou men den R. ook eigenlijk slechts in deze twee soorten kunnen verdeden, doch om een helder overzicht te geven van de uitgebreide romanliteratuur, onderscheidt men den R. naar den inhoud in verschillende soorten.
In de middeleeuwen had men den ridderroman als een nagalm der oude riddersagen; vervolgens bij het opkomen der italiaansche renaissancepoëzie verschijnen de arcadische herderromans; in de 17de eeuw nemen de schelmenromans de eerste plaats in; gedurende de 18de eeuw, waarin de burgerstand meer in aanzien steeg, komen de zeden- en familieromans te voorschijn, terwijl eindelijk in de 1ste helft der 19de eeuw door den invloed van Wal ter Scott de geschiedkundige romans op den voorgrond kwamen; tegenwoordig is de psychologische roman het middelpunt der romanliteratuur. De eerste sporen van den R. vindt men bij de Grieken, toen het schoonste tijdperk der letterkunde tegelijk met dat der vrijheid reeds lang was ondergegaan. De eerste romanschrijver leefde waarschijnlijk in de eerste of tweede eeuw na Chr. en was een zekere Antonius Diogenes. Ongeveer gelijktijdig met hem schreef Lucius uit Patroe tooverromans, wier inhoud men alleen nog kent uit de aan Lueianus toegeschreven vertelling Ducius of De ezel en De gouden ezel van Appuilejus. Omstreeks dien tijd stelde Jamblichus zijne liefdesgeschiedenis op, waarin hij later tot zelfs nog in de 13de eeuw onderscheidene navolgers had, zoodat men dan ook deze klasse van schrijvers met den naam van Erotici aanduidt. De voorloopers van den nieuweren R. kan men de Fransche romans der middeleeuwen noemen, die nog wel in dichtmaat werden geschreven, maar zich toch van het gelijktijdige epos daardoor onderscheidden, dat zij meer het bijzondere leven behandelden. Zie ook bij de verschill. landen, letterkunde.
