gekristalliseerd tetraboorzure natrium, natriumbiboraat, Na2B4O7 + 10 H2O, het voornaamste en technisch belangrijkste der boraten (zie Boor), komt geheel volvormd in de natuur voor in het water van eenige meren in de sneeuwgebergten van Indië, China, Perzië, Ceylon, en vooral in Groot-Tibet, bij Potosi in Bolivia en in het Borax-lake in Californië. De borax, die door de verdamping van het water der boraxmeren onder den invloed der zonnewarmte in kristallijnen toestand uit haar oplossing afgescheiden wordt, werd eertijds in groote hoeveelheden onder de namen t.inkal, tiutana, swaga of pounxa naar Europa overgebracht; deze stof deed zich voor als kleine zeszijdige, min of meer afgeplatte kristallen, die soms kleurloos, soms echter ook geelachtig of groenachtig waren, terwijl de oppervlakte steeds met een aardachtige korst was bedekt, die vettig aanvoelde en een zeepachtigen reuk had; het raffineeren der ruwe B. was langen tijd het geheim der Venetianen; later verplaatste deze industrie zich naar Nederland.
In 1818 begon men in Frankrijk B. uit boorzuur en koolzure natron t.e fabriceeren, waarna het raffineeren van tinkal geheel werd verlaten, daar de produetie-kosten hiervan veel honger zijn. Naar liet watergehalte van de gekristalliseerde B. en naar haren kristalvorm onderscheidt men daarvan twee soorten, nl. de gewone (kunstmatige of natuurlijke) of prismatische borax, en de octaedrisehe borax, die slechts half zooveel kristalwater bevat als de prismatische. De prismatische boraxkristallen zijn nagenoeg kleurloos en doorzichtig, en worden door 12 deelen koud en 2 deelen kokend water opgelost tot een vloeistof, die een zwak-alkalische reactie vertoont. In aanraking met de lucht verweeren deze kristallen slechts aan hun oppervlakte; bij verwarming barsten zij en zwellen dan op tot een sponsachtige massa (gecalcineerde borax), die bij gloeihitte tot een doorzichtig glas, boraxglas, smelt, dat uit de lucht hoewel slechts zeer langzaam water opneemt en daardoor zijn doorschijnendheid verliest. De prismatische borax wordt voor zeer verschillende doeleinden gebruikt; de gesmolten borax om bij een hooge temperatuur metaaloxyden op te lossen (of liever daarmede smeltbare boraten te leveren); daardoor ontstaan doorzichtige, verschillend gekleurde glasachtige massa’s. Door kobaltoxydule wordt de borax blauw gekleurd, door chroomoxyde groen.
Op deze eigenschap, van welke men in de analytische chemie tot het aantoonen en onderscheiden van sommige metaaloxyden voor de blaasbuis gebruik maakt, is ook het gebruik van de borax hij het soldeeren gegrond. Bovendien is de borax dikwijls een bestanddeel van het strass, van eenige glassoorten en verglaassel s, alsmede van vele kleurstoffen, die tot het kleuren van porselein en glas gebezigd worden. De grootste hoeveelheid borax wordt voor het verglazen der fijne soorten van fayence en aardewerk gebruikt. In sommige gevallen wordt deze stof aan de klei, die als plastisch materiaal dienen moet, toegevoegd. Met schellak vormt de borax een in water oplosbaar vernis, dat door de hoedenfabriekanten gebruikt wordt om aan de vilten hoeden stevigheid te verschaffen. (Het wordt gewoonlijk voor zwarte hoeden met aniline-zwart vermengd.) Met kaasstof (caseïne) aangemengd, levert de borax een vloeistof, die zich door haar groot bindend vermogen onderscheidt, en in plaats van een oplossing van arabische gom gebruikt kan worden. Verder heeft men ook voorgeslagen de borax in plaats van zeep voor het ontschalen (decatiseeren) van zijde, in plaats van soda voor het wasschen van linnengoed enz., alsmede voor het schoonmaken van het haar, bij de fabrikatie van sommige toiletartikelen enz. te gebruiken.
Herhaaldelijk heeft men het gebruik van borax aanbevolen als middel tot bevestiging van bijtsen van anorganischen oorsprong ten behoeve van de drukkerij en ververij van weefsels, zoo ook als middel om onoplosbare kleurstoffen in water te verdeelen (als menstruum), ten slotte ook als surrogaat van de koemest, die bij liet verven en drukken van meekrapkleuren nogveelvuldig gebruiktwordt. Daar de borax de eigenschap bezit de vetdeelen te emulsionneeren, kan zij bij de bereiding der oliebaden ten behoeve van de Turksch-rood-fabrieken gebezigd worden. Met eene oplossing van arabische gom geeft borax eene zeer taaie gelei. Borax is het doelmatigste middel ter verdelging van kakkerlakken (Blatta orientalis enz.) Het boorzuurzinkoxyde en het boorzuur mangaan-oxydule worden bij de fabrikatie van vernissen toegepast. Het waterhoudend boorzuur-chroomoxyde wordt bij het bereiden van het groen-vanGuignet gebezigd.De octaëdrisch borax wordt op de volgende wijze bereid: Men lost zooveel prismatische borax in kokend water op, totdat de oplossing een soortgelijk gewicht van 1.260 heeft verkregen. Daarop wordt de vloeistof langzaam en regelmatig afgekoeld. Zoodra de temperatuur tot 79° C. gedaald is, beginnen er octaedrische kristallen neer te slaan, en dit duurt voort, totdat de temperatuur nog slechts 56° bedraagt. Van dezen tijd af aan levert de moederloog niet anders meer dan prismatische kristallen. Als men het tijdig afgieten van de moederloog verzuimt, ontstaat er een mengsel van prismatische en octaedrische borax. De octaedrische borax komt in Jrankrijk onder de namen borax calciné, borax des bijoutiers, borax en croute enz. in den handel voor. Behalve door zijn kristalvorm en zijn geringer watergehalte onderscheidt dit product zich van de prismatische borax door de grootere hardheid der kristallen; de prismatische kan door de octaedrische gekrast worden.
