Staar of cataract - is troebeling van de lens van het oog. De oorzaak hiervan kan verschillend zijn. S. kan aangeboren zijn; gevolg zijn van een verwonding ; van ziekten in andere deelen van het oog ; bij suikerziekte, nierziekte, rheumatiek een verschijnsel dier ziekte zijn ; of een ouderdomsziekte. Verreweg het veelvuldigst treedt de ouderdomsstaar op, die hier beschreven wordt.
De afwijking begint meestal na het 50ste levensjaar; een enkele maal begint zij eerder. Men onderscheidt in het verloop van het proces 4 stadiën. Allereerst treden doffe plekken in de lens op, die vaak op de spaken van een wiel gelijken ; breed aan den rand, met een punt gekeerd naar het centrum. Dan gaat de lens opzwellen en krijgt een blauwwit, porseleinachtig voorkomen. Deze opzwelling maakt, dat de iris naar voren gedrukt wordt. In het derde stadium wordt de s. rijp. De lens geeft het opgenomen vocht weer af; zij wordt geheel en al troebel en heeft een doffe, grijze kleur. In dit stadium kan de s. geopereerd worden.
Langen tijd blijft de s. in het stadium der rijpheid. Gaat het proces voort, dan droogt de lens hoe langer hoe meer in, totdat er slechts een droge, platte massa overblijft (4de stadium). Het overheerschende verschijnsel van s. is de vermindering van het gezichtsvermogen. In het eerste stadium treden in het gezichtsveld onbeweeglijke, zwarte plekken op ; dit zijn de schaduwen op het netvlies van de troebele lensvlekken. In het tweede stadium, wanneer de lens niet geheel ondoorzichtig is en opzwelt, treden verschijnselen van bijziendheid op door de verandering van den lensvorm. De patiënten, die eerst oververziend waren, komen dan weer dichter bij het „normale” zien.
In het derde stadium daalt het gezichtsvermogen zeer snel, totdat eindelijk slechts het onderkennen van licht en donker overblijft. Dan is de staar rijp en op dit oogenblik is de redding nabij, want de eenig mogelijke behandeling van de s. is de operatieve verwijdering van de troebele lens. De lens wordt uit het oog verwijderd ; mochten er nog resten van de kapsel van de lens zijn blijven zitten, dan kunnen die later verwijderd worden (nastaar). Na de staaroperatie is natuurlijk het stelsel in het oog, dat voor de breking der lichtstralen zorgt, geheel veranderd. Door een bril wordt hieraan tegemoet gekomen.
