Rosebery - (Archibald Philip Primrose), graaf, Eng. staatsman, geb. 1847 uit een Schotsche whig-familie stammend, kwam reeds in 1868 als opvolger van zijn vader als pair in ’t staatkundig leven. Zijn huwelijk met een Miss Rothschild bracht hem een groot vermogen, dat hem in staat stelde een belangrijke plaats in de liberale partij in te nemen, met name in de verkiezingscampagne van 1880. In 1881 werd hij vice-min. van binnenl. zaken, bedankte in 1883 en nam in ’t volgend jaar zitting in het kabinet als min. v. openb. werken. Toen in 1886 Gladstone korten tijd aan ’t hoofd der reg. stond, was hij min. van buitenl. zaken.
Bij de splitsing in de lib. partij bleef lord R. Gladstone trouw. De Duitsche reg. had hij tot afzien van aanspraken op de St. Lucia-baai (Zoeloe-land) bewogen. Hij toonde zich voorstander van nauwe betrekking met de groote koloniën, die hij, evenals Amerika en Europa, uit aanschouwing kende. De eerste Londensche graafschapsraad koos hem in 1889 tot voorzitter, opnieuw na een tusschentijd in 1892, maar in dit jaar trad hij weer aan ’t hoofd van buitenl. zaken op in Gladstone’s 4de kabinet, dien hij in Maart 1894 als eerste min. opvolgde. Zijn buitenl. politiek was vredelievend, maar krachtig voor de Eng. belangen ; hij nam Siam in bescherming tegen Frankrijk en zijn onthouding bij de interventie tegen Japan’s bezetting van Port Arthur in 1895 maakte dit land tot Engelands vriend.
De regeering stond echter zwak en moest in 1895 aftreden. Lord R. werd een der leiders van de oppositie. Hij werd tot de rechter- of meer imperialistische liberalen gerekend en na eenige jaren scheidde hij zich van de lib. partij af. De protectie-plannen van Chamberlain bestreed hij sterk, maar aan de verkiezingsbeweging van 1905 nam hij geen deel en bleef sedert buiten het politieke leven. Van zijn hand zijn enkele histor. werken verschenen: een biogr. van Pitt (1891) en meer beken d een beschr. van Napoleon’s verblijf op St. Helena, niet zonder sympathie voor den balling: Napoleon, the last phase (1900 en later).
