Mortel, - een deegachtige stof, welke het vermogen bezit in vasten, steenachtigen toestand over te gaan en zich daarbij vast te hechten aan natuur- of baksteen en andere materialen.
M. worden samengesteld uit verschillende grondstoffen, in verschillende verhoudingen door elkaar gemengd, naar gelang van de eischen aan de m. gesteld. Onder deze grondstoffen noemen we allereerst de bindmiddelen, dat zijn die stoffen, die de oorzaak zijn der eigenlijke verharding of versteening. Ze worden toegevoegd in poedervorm, van uiterst fijne verdeeldheid. Hiertoe rekent men leem, klei, kalk. Vervolgens de hydraulische toeslagen, die stoffen leveren, waarmede de versteening van andere mortelgrondstoffen mogelijk wordt en de cementen.
De laatste zijn m.-grondstoffen, waarin bindmiddelen en hydraulische toeslagen in de juiste verhouding vereenigd zijn. Voorts nog verschralings- of vermageringsmiddelen. Dit zijn meestal grofkorrelige steenachtige poeders, als scherp zand, gemalen steenstukken, enz. Een belangrijke m.-grondstof is ook nog het water, dat noodig is om deze grondstoffen in deeg- of brijachtigen toestand te verwerken, doch ook om de natuur- en scheikundige werking, de versteening, te bewerkstelligen.
