Kruisweg. - Sinds de vroege tijden van het Christendom bezochten de geloovigen van Palestina en de pelgrims, die volgens het getuigenis van den H. Hieronymus reeds in zijn tijd in grooten getale naar het H. Land trokken, den lijdensweg van Christus naar Calvarië (= k.) In de eerste 10 eeuwen hadden zij wel een vasten weg, dien zij volgden, maar deze werd nog niet als de k. vereerd en de geloovigen hadden dezen nog niet in staties ingedeeld. Sinds de kruistochten werd de lijdensweg te Jeruzalem ingedeeld in staties, d. i. vaste rustpunten welke plaatselijk bepaald waren, en door de Christenen onder godvruchtige overdenking bezocht. Van het begin der 15e eeuw dateert het in beeld brengen van de lijdensgebeurtenissen, ook op andere plaatsen, en ging men overwegend van voorstelling tot voorstelling en vertoefde (stare, statie) men een weinig bij elke voorstelling.
Deze devotie werd vooral bevorderd door de Franciscanen, aan wie sinds 1342 de bewaking van de heilige plaatsen in Palestina toevertrouwd was. Innocentius XI verbond in 1686 voor het eerst aflaten aan het bezoek van die staties, welke in de Franciscaner kerken waren opgericht; langzamerhand gingen de voorrechten ook op de staties van andere plaatsen over. Eerst was er nog al verschil in getal en volgorde der staties ; de indeeling van den k. van thans dateert uit de 16e en 17e eeuw, n.l. 14 staties, waarvan de voorstellingen gedeeltelijk aan de H. Schrift ontleend zijn :
le. Jezus wordt door Pilatus ter dood veroordeeld, 2e. Jezus neemt het kruis op zijn schouders, 3e. Jezus valt den eersten keer onder het kruis, 4e. Jezus ontmoet zijn Moeder Maria, 5e. Simon van Cyrene helpt Jezus het kruis dragen, 6e. Veronika reikt Jezus een zweetdoek, 7e. Tweede val van Jezus onder het kruis, 8e. Jezus spreekt tot de weenende vrouwen, 9e.
Derde val van Jezus onder het kruis, 10e. Jezus wordt ontkleed en met gal gelaafd, 11e. Jezus wordt aan het kruis genageld, 12e. Jezus sterft aan het kruis, 13e. Jezus wordt van het kruis afgenomen, 14e. Jezus’ lichaam wordt in het graf gelegd.
