Oosthoek encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 24-01-2019

Houtverbinding

betekenis & definitie

Houtverbinding - Men onderscheidt bij het verbinden van twee stukken hout, de constructieve methode, waarbij de verbinding zonder verdere hulpmiddelen door het in elkaar passen van het hout tot stand komt en de werkwijze, waarbij door lijm of beugels, stroppen, bouten en dergelijke ijzerwerken de verbinding wordt verkregen. Een samengaan van beide methodes geeft dikwijls de beste constructie. Bij de houtverbinding met ijzerwerk wordt het hout koud of met een tand tegen elkaar gezet. Onder koud tegen elkaar verstaat men met rechthoekige einden zonder eenige verbinding tegen elkaar gezaagd ; zooals b.v. de vloerplanken in fig. 1. Zonder hulp van een ondersteunend houtwerk of andere versterking is dit geen h. Het verbinden van twee stukken hout in langsrichting geschiedt gewoonlijk door het aanbrengen van een lasch.

De eenvoudigste lasch is in fig. 2 voorgesteld, ze wordt alleen gebruikt voor houten platen, die een algeheele ondersteuning hebben, b.v. muurplaten. Dezelfde schuine lasch met rechthoekige insnijdingen aan het begin van de lasch is in fig. 3 weergegeven, deze insnijding noemt men een borst. Behalve de rechte borst kan men deze ook volgens een gebroken lijn of een vischbek maken zooals b.v. in fig. 20 is afgebeeld, overigens dezelfde rechte lasch op halfhout als van fig. 4. Wanneer men trekkende kracht op de laschverbinding verwacht, dan is de haaklasch gemotiveerd. Men onderscheidt de rechte (fig. 5) en de schuine haaklasch (fig. 6). Wanneer naast elkaar liggende planken verbonden moeten worden, dan maakt men meestal gebruik van de groef en messing fig. 7, voor het geval men de spijkers, die voor de bevestiging van vloerplanken op de vloerbalken noodig zijn, onzichtbaar wil aanbrengen, kan men de blinde vernageling toepassen die in fig. 8 is voorgesteld. De constructie met losse veeren, zooals in fig. 9 wordt weinig meer toegepast. Voor damplanken, die soms zeer dik zijn, wordt nog wel eens de verbinding met vischbek toegepast, welke in fig. 10 is te zien, terwijl men vroeger voor damplanken ook de hol-en-dol verbinding gebruikte. De verbinding met pen en gat is een zeer veel voorkomende h. Ze kan in veel gevallen dienen, zoowel bij een hoekverbinding (van ramen en deuren b.v.) als voor de recht- of scheefhoekige verbinding van een stuk hout met een ander, dat daartegen bevestigd moet worden ; fig. 11 en 15 geven twee toepassingen te zien, waarvan de verscheidenheid onbegrensd is.

Om twee elkaar kruisende stukken hout te verbinden kan men de gewone inkeeping, dat is een verdieping, in een der stukken toepassen zooals in fig. 12, of wel beide stukken inkeepen op de wijze van fig. 13. Een hechtere en minder verzwakkende h. is die met loef of loef en voorloef, welke in fig. 14 en 15 is voorgesteld. Een hoekverbinding is op verschillende wijze te maken : met pen en gat, op halfhout enz., maar bij lijstwerken is de meest gebruikelijke de in verstek tegen elkaar gezaagde. Deze hoekverbinding in verstek kan men bovendien nog met een verborgen pen maken en zelfs met een zwaluwstaart op de wijze als in fig. 24 is aangegeven. Men kan de twee stukken ook koud tegen elkaar zagen en met lijm, spijkers of schroeven verbinden. Een bekende h. is nog die met zwaluwstaarten. Fig. 17 geeft hiervan een voorbeeld voor een dwarsverbinding, fig. 24 voor een hoekverbinding, terwijl in fig. 23 de toepassing van den zwaluwstaart is weergegeven, zooals die bij een dwarsklamp zonder spijkers wel gemaakt wordt. De tand wordt eveneens bij h. veel toegepast.

In de eerste plaats daar waar een stuk hout, onder een hoek met een ander verbonden moet worden. Men maakt dan een tand met ijzeren beugels of een tand met een pen (fig. 18) ofwel een dubbelen tand (fig. 19). Wanneer een dragende balk een andere dragende balk loodrecht ontmoet en daarmee in één vlak verbonden moet worden, heeft men erop te letten, dat beide balken voldoende draagvermogen behouden. De hoofdbalk moet dus door het inlaten van den anderen balk niet te veel verzwakt worden en aan laatstgenoemden moet een zoodanige pen of oplegging gegeven worden, dat afbreking naast den hoofdbalk uitgesloten is. Een dergelijke verbinding is b.v. noodig bij een raveeling, een paar oplossingen zijn voorgesteld in de fig. 21 en 22. En daarmee zijn alle h. nog lang niet genoemd, allerlei mogelijkheden kunnen zich bij de houtconstructies voordoen en zelfs zeer ingewikkelde h. komen soms voor, b.v. bij de samenstelling van ramen en deuren en in het meubelvak. De oplossing daarvan behoort tot de taak van den timmerman en meubelmaker.