Methode - (Gr. méthodos, het afgaan op iets, als doel), is het wel-overdachte geregelde voortschrijden in een bepaalde richting ter bereiking van een doel, hetzij op theoretisch hetzij op praktisch gebied. Het tegengestelde is: een ordeloos, onoverlegd, onsamenhangend te werk gaan, dat geleid wordt door subjectieve invallen en luimen. Onontbeerlijk is de methode voor de wetenschap, zoodat hier methodisch met wetenschappelijk gelijk staat.
Algemeene methoden der wetenschappen zijn die der deductie en inductie, de synthetisch-progressieve, de analytisch-regressieve. In de filosofie heeft men de speculatieve, dialektische, kritische, transcendentale methode. Dat de m. der wiskunde (beginnend met definities en axioma’s en vandaar tot het bewijzen van stellingen overgaand) op de filosofie aanwendbaar zijn zou, meende ten onrechte Spinoza en velen na hem. —Wanneer het niet aankomt op het zoeken en vinden van waarheden, maar op het uiteenzetten van waarheden die reeds gevonden en bekend zijn, kan men onderscheiden de akroamatische en de erotematische, dialogische m., bij welke laatste de leerling op vragen antwoordt.
