Goudsche kaas - van ouds zeer beroemde, vroeger vooral in den omtrek van Gouda en Stolwijk uit volle melk bereide kaassoort, ook wel Stolksche kaas genoemd. De kazen zijn plat cylindrisch met uitgebogen zijden; ze worden gemaakt in allerlei grootten van 2 tot 20 meest van 4 tot 10 K.G. De volvette g. wordt hoofdzakelijk gemaakt op de boerderijen in Z. Holl. en Utrecht, op enkele boerderijen langs den Ouden-IJsel en in den laatsten tijd ook in Westelijk Gelderland en in Twente. De productie bedroeg in 1905 in Z.-Holl. 17, in Utr. 11 millioen K.G. De voornaamste markten voor de volvette g. zijn: Bodegraven, Woerden, Gouda, Utrecht, Breukelen en Leiden. Sedert 1916 bestaat ook een markt te Almelo en sedert ’18 een te Barneveld.
In normale tijden wordt de vette g. veel uitgevoerd naar Duitschland, waar men zelf ook een productie-gebied heeft, n.l. in de Rijnprovincie. De concurrentie, welke daarmede den Ned. producenten wordt aangedaan, is echter niet heel groot en tengevolge van de steeds stijgende vraag naar comsumptiemelk in de industrieplaatsen langs den Rijn zal ze in de toekomst eer afdan toenemen.— Behalve volvette g. wordt er in ons land aan de zuivelfabrieken veel g. uit meer of minder sterk ontroomde melk, soms zelfs uit centrifugemelk, gemaakt. De uitvoer van deze producten, welke lang niet verkocht werden voor wat ze waren, heeft aan den naam van de volvette g. veel kwaad gedaan. Teneinde de oude reputatie weer terug te winnen, hebben de producenten van de volvette g. hun product sedert 1906 onder controle gesteld (zie KAASCONTROLE). De gecontroleerde volvette kaas heeft minstens 45% vet in de droge stof.
