chemisch element (symbool: P), wasachtige, witte vaste stof. Fosfor komt niet vrij in de natuur voor, maar is wel wereldwijd verspreid in de vorm van zouten (fosfaten) en mineralen.
Het speelt een belangrijke rol in het leven. Het is een bestanddeel van nucleïnezuren, celmembranen en speelt een beslissende rol bij de energieoverdracht in het organisme; de belangrijkste stof bij de energieoverdracht is nl. het adenosinetrifosfaat (ATP). Fosfor is daarom een onmisbaar bestanddeel van de voeding voor plant, dier en mens. Vandaar ook de betekenis van fosfor als meststof in de landbouw. Planten nemen de fosfaten op uit de bodem en uit de humus (de primaire produktie). Na de volgende consumptiestappen en de destruenten keren de fosfaten uiteindelijk weer in de bodem terug.
Deze kringloop is evenwel niet gesloten; er gaat materiaal verloren door uitspoeling, vooral in klimaten waar de neerslag de verdamping overtreft. Weliswaar is de directe uitspoeling uit de bodem gering, doordat de meest voorkomende fosfaten, de ijzer- en calciumfosfaten, vrijwel onoplosbaar zijn in water. Maar door de erosie, die door de ontbossing, overbeweiding enz. sterk is toegenomen, verdwijnt er met de afgevoerde grond jaarlijks ca. 3,5 mln. t fosfaten naar de diepzee. Een deel ervan wordt weer teruggevoerd naar het land, doordat het fosfaat door opstijgende zeestromen aan de oppervlakte komt, waar het ter beschikking komt van het fytoplankton. Via de mariene voedselketens komen de fosfaten in vissen. Deze worden door mensen gevangen of door zeevogels (pelikanen, jan-van-genten, aalscholvers) opgegeten, die het fosfaat afzetten in de vorm van guano.
Verse vogelmest bevat 4-5 % fosfaat, maar door de uitspoeling van nitraat neemt het gehalte toe tot ca. 32 % voor de oudere guano. Als er regelmatig regen valt, kan het fosfaat zich ophopen in onderliggende gesteenten. Zo zijn op tal van koraaleilanden in de Grote Oceaan uitgebreide fosfaatafzettingen ontstaan; deze werden intensief ontgonnen. Een verdere aanvulling van de fosfaathoeveelheid in de biosfeer vindt plaats door de natuurlijke verwering of door de winning van fosfaathoudende gesteenten. Een kleine bijdrage komt van vulkanische activiteit. Toch is er in totaal een nettoverlies aan fosfaten naar de diepzee.
