analysemethode waarbij men het te onderzoeken monster bestraalt (gewoonlijk met neutronen). Ten gevolge van deze bestraling worden in het monster radioactieve isotopen gevormd.
Uit de aard van de door deze isotopen uitgezonden straling kunnen de elementen worden geïdentificeerd, en uit de intensiteit van de straling de hoeveelheid van het desbetreffende element die in het monster aanwezig is. Op deze wijze kunnen zeer geringe hoeveelheden van sommige stoffen aangetoond worden, zonder dat het monster beschadigd wordt. Onder gunstige omstandigheden kunnen hoeveelheden van 1 biljoenste gram van een stof aangetoond worden. Activeringsanalyse met neutronenbestraling kan gebruikt worden voor het aantonen van niet-metalen als arseen en antimoon en van sommige metalen (o.a. kwik), maar is niet bruikbaar voor lichte elementen (zoals koolstof, fosfor, stikstof en zwavel). Daartoe dient men te bestralen met protonen.
De activeringsanalyse wordt toegepast bij o.a. de archeologie (de objecten worden dan niet beschadigd), de ecologie en de techniek. De methode is ook geschikt voor het opsporen en kwantitatief bepalen van schadelijke verontreinigingen. Met behulp van de activeringsanalyse is aangetoond dat er in de resten van het haar van Napoleon arseen zat, wat erop wijst dat hij vergiftigd werd.
