methode die beoogt een bepaald aantal feiten vast te stellen, aan de hand waarvan men een hypothese kan opzetten, welke d.m.v. experimenten geverifieerd wordt. De observatie is de belangrijkste fase van het onderzoek.
Ze kan op verschillende manieren plaatsvinden: via een onderhoud en → tests noteert de psycholoog de houdingen, de → mimiek en het gedrag van de proefpersoon; d.m.v. film- en geluidsband of spiegelglas waarbij de observator kan waarnemen zonder gezien te worden; ze kan zowel van korte als van lange duur zijn. De psychologische observatie probeert het individu te leren kennen via zijn gedrag, zijn gebreken en → aanleg op te sporen, middelen te vinden om zijn → persoonlijkheid te ontwikkelen. Wanneer de ernst van de situatie dit noodzakelijk maakt, wordt de observatie voortgezet met de introductie van een opvoedkundig specialist in het leefmilieu van de proefpersoon (zogenaamde ‘observatie in open milieu’). De nieuwe observator verzamelt van tijd tot tijd gegevens omtrent het gedrag van het kind of van de → adolescent, gegevens wanneer deze thuis is, op straat, met zijn ouders, vrienden, leraren of werkgevers. Zo kan de nieuwe observator ervoor zorgen dat de gegevens die het onderzoek heeft opgeleverd, gerectificeerd worden en dat het geval beter begrepen wordt. Wanneer ‘observatie in open milieu’ niet mogelijk is, stuurt men minderjarigen met karakterstoornissen of die met de justitie in aanraking zijn geweest, naar speciale internaten (observatiecentra) waar een team van opvoedkundigen, artsen, psychologen en maatschappelijk werkers hen gedurende maanden methodisch onderwerpen aan een systematisch onderzoek (tijdens hun school- en beroepsleven en hun → spel) en met hun heropvoeding bezig zijn. → Affect, Interview, Janet.
