een vorm van → psychotherapie gegrondvest op principes van de leertheorie. In de gedragstherapie wordt in de eerste plaats aandacht besteed aan het symptoom.
In tegenstelling tot de → psychoanalyse wordt in deze theorie niet gepoogd het dieper liggende infantiele → conflict te ontrafelen dat voor het symptoom verantwoordelijk kan worden gesteld. Men gaat er van uit dat een neurotisch verschijnsel, bijvoorbeeld een → fobie, door → conditionering is ontstaan. Een → neurose zou dus een aangeleerd → gedrag zijn, op dezelfde manier ontstaan als het hondje van Pavlov leerde te kwijlen bij een belletje dat het associeerde met voedsel.In de gedragstherapie moet het aangeleerde patroon worden afgeleerd. Daartoe gebruikt men in de eerste plaats de methode van de systematische desensitisatie, wat ook doelbewuste afgewenning kan worden genoemd. Men leert iemand die aan angsten lijdt, te wennen aan de omstandigheden waarin die H>- angst optreedt. Door geleidelijke versterking van de angstaanjagende prikkel en tegelijk door technieken van geruststelling leert men de patiënt zich van zijn angstpatroon te ontdoen. Eén van de methoden daarbij is relaxatie of ontspanning. Men kan de patiënt leren, door middel van lichamelijke oefeningen, zich psychisch te ontspannen.
De ontspanning kan dan, door middel van een leerproces, gekoppeld worden aan angstvermindering, waardoor angstvermindering kan optreden bij doelbewuste ontspanning. De genezende conditionering kan worden versterkt door leertechnieken. Men kan ook schadelijke neigingen bestrijden door een techniek van het opwekken van weerzin ervoor. In dit opzicht zou men gedragstherapie met een vorm van nuttige hersenspoeling kunnen vergelijken. Het ontkoppelingsmechanisme kan men niet alleen proberen tot stand te brengen door de patiënt te doen wennen aan echte situaties die hem bang maken, maar ook door verbeeldingssituaties te scheppen. Men heeft aan gedragstherapeuten verweten dat zij alleen de symptomen bestrijden en niet de oorzaken daarvan. Aanhangers van de gedragstherapie antwoorden op dit verwijt dat sommige patiënten ruimschoots daarmee geholpen kunnen zijn. → Leertheorie, Relaxen.
