het geestelijk geconcentreerd zijn op iets. Aandacht bereidt de persoon voor op en leidt hem tot waarneming en de reactie daarop.
Een kat die op de loer ligt voor een hol, wacht op de komst van de muis. Hij is geheel en al gericht op dit doel, zijn zintuigen zijn waakzaam (aanpassing van de → receptoren), hij is klaar om te springen (aanpassing van de lichaamshouding.) Behalve deze bijzondere spanning, bestaat er een algemene verhoging van de spierspanning en een aanpassing van het centrale zenuwstelsel die aan de directe waarneming ontsnappen, maar die door proeven gecontroleerd kunnen worden (wijziging van de elektrische golven in de hersenen, vastgesteld met behulp van een → elektro-encefalogram).Schematisch worden de verschillende vormen van aandacht onderverdeeld in twee belangrijke categorieën: de ‘vrijwillige’ aandacht die afhankelijk is van de persoon en diens → motivatie en de ‘onvrijwillige’ aandacht, die door de buitenwereld getrokken wordt als gevolg van de bijzondere inrichting van het waarnemingsveld waarin een voorwerp zich aftekent tegen het geheel. Alle pogingen van de reclame zijn er op gericht de aandacht van het publiek te trekken voor een bepaald produkt; ze brengt dit op de juiste wijze binnen het waarnemingsveld en blijft, wanneer de aandacht eenmaal gewekt is, deze houden door een sterkere interesse bij het publiek op te wekken. Vanwege de praktische gevolgen ervan is het vraagstuk van de aandacht in ruime mate onderzocht in laboratoria voor → experimentele psychologie waarover het leger en de industrie beschikken. Bij eentonig werk (het controleren van een radarscherm waarop waarschijnlijk nooit een intercontinentale raket verschijnt, of controle op onwaarschijnlijke machinemankementen in een geautomatiseerde fabriek), neemt de aandacht snel af. Na 20 minuten is er sprake van vergissingen en vermoeidheid en moet de dienstdoende man vervangen worden. Door middel van tests kan iemands aandacht gemeten worden.
De eenvoudigste test is om iemand bepaalde letters in een tekst door te laten strepen; vervolgens gaat men na hoeveel fouten er gemaakt zijn en hoe snel het werk verricht is. Voor jonge kinderen is het moeilijk de aandacht gespannen te houden, wat verklaard wordt door een onvoldoende ontwikkeling van het zenuwstelsel. Bij volwassenen kunnen overspannenheid en sommige geestelijke toestanden dit ook tot gevolg hebben. → Lawaai, vermoeidheid, verstrooidheid, waakzaamheid.
