zelfwerkzaamheids (school), opvoedkundige beweging die steunt op de beginselen van een → functionele opvoeding die de verstandelijke belangstelling van het kind eerbiedigt. In tegenstelling tot het traditionele schooltype, dat de leerling wil vormen door dwang, door hem kennis en denkschema’s op te dringen, via autoritaire methoden, richt de actieve school zich op het vrijmaken van de geest, op de zelfstandigheid en de verstandelijke onafhankelijkheid van de kinderen.
De kinderen zijn creatief (-s- creativiteit) en zelfwerkzaam bezig in plaats van passief de lessen van de onderwijzer te ondergaan. In plaats van kunstmatige kennis in hun geheugen op te slaan, doen ze kennis op via de ontdekkingen die ze doen en door datgene wat ze zelf tot stand brengen. In de → activiteiten waartoe hun belangstelling hen aanzet, trachten ze, onder leiding en toezicht van hun opvoeder, steeds het contact met de werkelijkheid te behouden. In deze omstandigheden zijn de woorden die ze zeggen nooit zonder betekenis ; ze lopen niet het risico een scherm op te trekken tussen hun denkwereld en de werkelijkheid.De actieve school maakt gebruik van omvangrijk pedagogisch (→ pedagogiek) materiaal, meestal door de kinderen zelf vervaardigd; bij de opbouw van de studie gaat ze uit van de belangstelling van het kind en van de kennis die het heeft van zijn omgeving (aardrijkskunde, volkenkunde, fauna, flora, lokale geschiedenis enz.); zij brengt de scholieren onder in kleine gemeenschappen die zichzelf besturen en bedient zich van vernuftige technieken, zoals vrije groepsarbeid en individuele studie. → Clarapède, Dalton, Decroly, Dewey, Individualisering, Comenius, Locke, Montessori, Spel, Team.
