(Lat.: intellectus) is het vermogen van de mens om de zijnden te verstaan d.w.z. naar hun wezen te begrijpen. Daarnaast zoeken wij echter ook te verklaren waarom de zijnden zijn wat zij zijn: de grond van zijn en wezen der zijnden: hun bewerkende oorzaak, hun doeloorzaak, hun beeldoorzaak.
Het menselijke verstand heeft geen intuïtie van het wezen der zijnden, maar tracht door abstractie uit hun zintuiglijke verschijning iets althans van het wezen in begrippen te vatten; deze begrippen hebben een zijnswijze die niet volledig samenvalt met de zijnswijze van de individuele zijnden zelf: ze drukken steeds slechts abstracte aspecten van de werkelijkheid uit. Daarom moeten wij ze, terugkerend op de ervaring, verbinden met het concreet bestaande, dat in het oordeel als subject van praedicaten optreedt.
Daar echter ook het oordelen tekort schiet, is het menselijk verstand, als rede, een denkvermogen dat redenerend van oordeel tot oordeel voortschrijdt. Ons eindige verstand zal echter nooit uit eigen kracht tot volledig inzicht in de werkelijkheid als geheel geraken.
Met name bepaalde waarheden over Gods wezen (zijn innerlijk Leven) kan het verstand noch naar hun zijn noch naar hun wezen vatten. Het „mysterie" kan slechts door God in vrije zelfopenbaring worden onthuld; ook na de Openbaring echter heeft het verstand geen uitputtend inzicht in het wezen van God (zie Godskennis).J. P.
